Aiaraldea

Aiaraldea
Euskal Herria
Administrazioa
Herrialdea	Araba
Udalerriak	5 (lista ikusi)
Eskualdeburua	Arespalditza
Herri handiena	Laudio
Izen ofiziala	Aiarako Kuadrilla
Presidentea (2023-2027)	Encina Castresana Astarloa (EAJ)
Geografia
Koordenatuak	43°04′58″N 3°02′28″W / 43.082832°N 3.04105°W / 43.082832; -3.04105
Azalera	328,12 km²
Distantzia	52,9 km (Gasteizetik)
Demografia
Biztanleria	34.496 (2024:  128)
Dentsitatea	105,13 biztanle/km²
Datu gehigarriak
Sorrera	1989
Webgunea	cuadrilladeayala.eus

Aiaraldea edo Aiarako kuadrilla^[1] da Araba osatzen duten zazpi kuadrilla edo eskualdeetako bat, probintziako ipar-mendebaldean eta izen bereko haranean kokatua. Udalerri hauek hartzen ditu: Amurrio, Artziniega, Aiara, Laudio eta Okondo. Guztira 328,12 km² ditu (Arabaren %10), eta 34.353 biztanle zituen 2020ean (Arabaren % 11).

Nerbioi ibaiaren arroko herriak biltzen ditu batik bat. Bertakoak dira Laudio (hiriburua) eta Amurrio, biztanleria aldetik herrialdeko bigarren eta hirugarren udalerri arabarrak, hurrenez hurren.

Aiaraldea, Euskal Herriko eskualde bat da, Arabako ipar-ekialdean. Eskualde hau Nerbioi ibaiaren zati da, Bizkaiko probintziarekiko mugatik gertu. Bere garapenak industriaren eta ingurune naturalaren arteko kontrastea du ezaugarri, landa-bizitza eta hazkunde ekonomikoa ezin hobeto uztartzen dituen eskualdea izanik.

Aiaraldeak 40.000 biztanle inguru ditu, batez ere bi udalerri handienetan, Laudion eta Amurrion. Laudio, 18.000 biztanle baino gehiagorekin, eskualdeko herrigune eta industriagune garrantzitsuena da, eta Amurriok, 10.000 biztanle ingururekin, bere jarduera industriala orekatzen du eskaintza natural eta kultural aberatsarekin.

Eskualdeko garaiera itsas mailatik hasita 100-200 metro ingurura dago, eta 900 metrotik gorako mendi tontorretara iristen da eskualdeko lurralderik gorena. Ganekogortaz gain (998 metro), beste mendi aipagarri bat Tologorri tontorra da (1.068 metro), Salvada mendilerroaren gailurrik adierazgarrienetako bat, Aiarako haranaren ikuspegi ikusgarriak eskaintzen dituena eta mendi-ibiliak maite dituztenentzat helmuga herrikoia dena. Gibijo mendilerroa eta Ungino mendia (1.106 metro) ere bere paisaia menditsuaren  parte dira, Aiaraldearen naturaz gozatzeko ingurune ezin hobea bihurtuz.

Aiaraldea hainbat udalerrik osatzen dute, eta Laudio eta Amurrioz gain, Aiara , Okondo eta Artziniega ere hartzen dituzte, guztiek herentzia kultural eta historiko aberatsa baitute. Aiara baserriz betetako landa-paisaian dago, eta Artziniega, berriz, Erdi Aroko hirigune historikoagatik eta ondare-balioagatik da ezaguna.

1. ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastika Datutegia.