Azken arbaso komun

Biologian eta genealogia genetikoan, organismo-multzo baten azken arbaso komuna edo arbaso komun berriena (ingelesezko MRCA siglekin ezaguna), multzoko organismo guztien arbasoen artean gertuen dagoena. Gene-taldeen jatorriari (haplotipoak) erreferentzia eginez ere erabiltzen da termino hori, organismoen ordez.

Batzuetan, ezarritako pedigri bat kontsultatuz zehaztu daiteke indibiduo-multzo baten MRCA. Hala ere, oro har, ezinezkoa da banako multzo handi baten MRCA zehatza identifikatzea, baina, askotan, MRCA bizi izan zen unearen estimazio bat eman daiteke. Arbaso komun berrienera igarotako denbora (TMRCA) estimazio horiek DNA proben emaitzetan eta ezarritako mutazio-tasetan oinarritu daitezke, genealogia genetikoan egiten den bezala, edo eredu matematiko ez-genetiko bati edo simulazio informatiko bati erreferentzia eginez.

Ugalketa sexuala erabiltzen duten organismoetan, MRCA matrilineala eta MRCA patrilineala populazio jakin baten MRCA dira, ondorengotza matrilineala eta patrilineala soilik kontuan hartuta, hurrenez hurren. Definizioz, populazio baten MRCA ezin da izan bere MRCA matrilineala edo patrilineala baino zaharragoa. Homo sapiensaren kasuan, MRCA matrilinealak eta patrilinealak «Eva mitokondriala» (mt-MRCA) eta «Y kromosomako Adam» (Y-MRCA) izenez ere ezagutzen dira, hurrenez hurren. Ez da ezagutzen gizakiaren MRCAren adina. Ez da, noski, Y-MRCA edo mt-MRCA adina baino handiagoa, 200.000 urte ingurukoa.

Gizaki indibidualen edo etxekotutako leinuen pedigrietan gertatzen ez den bezala, non ahaidetasun historikoa ezagutzen den, taxon espezie edo talde garaiagoen arteko erlazioen inferentzian (sistematikoa edo filogenetikoa), arbasoak ez dira zuzenean behagarriak edo ezagutzeko modukoak. Dauden organismoen eta/edo fosilen analisi filogenetiko batean inferitutako taxonen arteko erlazio patroietan oinarritutako inferentziak dira.

Azken arbaso komun unibertsala (LUCA) Lurreko bizi guztiaren azken arbaso komuna da. Estimatzen da orain dela 3.500 eta 3.800 milioi urte artea bizi zela, Paleoarkearrean^[1][2].

1. ↑ (Ingelesez) Doolittle, W. Ford. (2000-02-01). «Uprooting the Tree of Life» Scientific American  doi:10.1038/scientificamerican0200-90. (Noiz kontsultatua: 2024-10-07).
2. ↑ Glansdorff, Nicolas; Xu, Ying; Labedan, Bernard. (2008-07-09). «The Last Universal Common Ancestor: emergence, constitution and genetic legacy of an elusive forerunner» Biology Direct 3 (1): 29.  doi:10.1186/1745-6150-3-29. ISSN 1745-6150. PMID 18613974. PMC PMC2478661. (Noiz kontsultatua: 2024-10-07).