Bengalera

Bengalera
বাংলা
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Bangladesh, India eta beste hainbat
Hiztunak	230 milioi (189 milioi ama-hizkuntza gisa)
Rankinga	7
Ofizialtasuna	Bangladesh, India (Mendebaldeko Bengala, Tripura eta Barak harana)
Eskualdea	Hegoaldeko Asia
Araugilea	Bangla Academy (Bangladesh) Paschimbanga Bangla Akademi (Mendebaldeko Bengala)
Hizkuntza sailkapena
Indoeuroparra, indoirandarra
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	SOV hizkuntza eta hizkuntza fusionatzailea
Kasu gramatikalak	nominatiboa, akusatiboa, genitiboa eta lokatiboa
Alfabetoa	Bangla alphabet (en) eta Bengali Braille (en)
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1	bn
ISO 639-2	ben
ISO 639-3	ben
Ethnologue	ben
Glottolog	beng1280
Wikipedia	bn
Linguasphere	59-AAF-u
ASCL	5201
IETF	bn

Bengalera^[1] edo bangla (বাংলা) indo-ariar hizkuntza bat da. Egungo Bangladeshen eta Indiako Mendebaldeko Bengala eta Assam estatuetan hitz egiten diren hizkuntzetako bat da. Bangladeshko hizkuntza ofiziala izateaz gain, Indiako 22 hizkuntza ofizialetako bat da, hindiaren atzetik gehien mintzatua.

Bangladesko hizkuntza ofizial eta de facto nazionala bengalera estandar modernoa da^[2][3][4][5]. Nazioaren lingua franca bat da, bangladehstarren % 98k dakiena^[6][7]. Lehen aipatutako Indiako lekuetaz gain, ofiziala da Tripuran eta Barak bailaran. Brahamputra ibaiaren eskualde batzuetan ere hitz egiten da, Assamen. Andaman eta Nikobar uharteetan mintzatuena da^[8], eta Jharkan, Bihar, Mizoran, Meghalaya eta Odishan ere komunitate esanguratsuak daude. Guztira 230 milioi hiztun dituenez^[9], bengalera munduan hiztun gehien duten hizkuntzen artean seigarrena da^[10][11].

XX. mende hasierako hiztegiek zioten hitzen % 50 berezkoa zuela, hau da, prakritotik naturalki eratorritako hitzak, ariar hitz eraldatuak eta austro-asiar hitzak, munda edo dravidieratik; hitzen % 7 zuzenean sanskritotik etorriak bide dira, aldaketarik gabe, eta beste guztiak persiera, arabiera, turkiera, ingelesa, portugesa eta frantsesetik hartuta omen dauzkate. Horietatik, gehiena pertsieratik jaso du, forma gramatikal batzuk barne. Azken ikerketek, ordea, hitz lokalak zein atzerriko maileguen presentzia igo dela esaten dute, batez ere hizlariek hizkera kolokiala nahiago dutelako^[12].

Bengalerazko literaturak milurteko bateko historia du, eta asko ugaritu da bengaleraren pizkundean zehar; gaur egun Asiako literatura garrantzitsuenetako bat da. 1999an UNESCOk otsailaren 21ean Lehen Hizkuntzaren Nazioarteko Eguna izendatu zuen Bangladeshko hizkuntza mugimenduaren omenez. Hizkuntza Bengalako identitatearen ezaugarri oso garrantzitsua da, eskualde kulturaniztuna bateratzen laguntzen baitu.

1. ↑ 38. araua - Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-12-25).
2. ↑ «Bangla Language - Banglapedia» en.banglapedia.org (Noiz kontsultatua: 2019-02-25).
3. ↑ (Ingelesez) Culture, Religion & Language – Visit Bangladesh. (Noiz kontsultatua: 2019-02-25).
4. ↑ (Ingelesez) «Bengali language» Encyclopedia Britannica (Noiz kontsultatua: 2019-02-25).
5. ↑ (Ingelesez) «Bangladesh» Ethnologue (Noiz kontsultatua: 2019-02-25).
6. ↑ (Ingelesez) National Languages of Bangladesh. 2017-06-11 (Noiz kontsultatua: 2019-02-25).
7. ↑ (Ingelesez) «5 Surprising Reasons the Bengali Language Is Important» VIA Inc. 2017-08-17 (Noiz kontsultatua: 2019-02-25).
8. ↑ «Wayback Machine» web.archive.org 2018-01-02 (Noiz kontsultatua: 2019-02-25).
9. ↑ (Ingelesez) Hays, Jeffrey. «BENGALIS | Facts and Details» factsanddetails.com (Noiz kontsultatua: 2019-02-25).
10. ↑ «World — The World Factbook - Central Intelligence Agency» www.cia.gov (Noiz kontsultatua: 2019-02-25).
11. ↑ (Ingelesez) «Summary by language size» Ethnologue (Noiz kontsultatua: 2019-02-25).
12. ↑ (Ingelesez) «Bengali language» Encyclopedia Britannica (Noiz kontsultatua: 2019-02-26).