Back Swaan (sterrebeeld) Afrikaans الدجاجة (كوكبة) Arabic سيجناس ARZ Qu (bürc) Azerbaijani Аҡҡош (йондоҙлоҡ) Bashkir Лебедзь (сузор’е) Byelorussian Лебедзь (сузор’е) BE-X-OLD Лебед (съзвездие) Bulgarian ངང་དཀར་སྐར་ཚོམ་ Tibetan Alarc'h (steredeg) Breton
Cygnus .svg){kind=small} | |
|---|---|
 | |
| Datuak | |
| Laburdura | Cyg |
| Genitiboa | Cygni |
| Sinbologia | Beltxargaa edo Hegoaldeko Gurutzea |
| Eremua | 804 gradu karratu (16. maila) |
| Izar kantitatea (magnitudea < 3) | 9 |
| Izarrik distiratsuena | α Cyg (Deneb) (itxurazko magnitudea ) |
| Konstelazio mugakideak | Cepheus, Draco (konstelazioa), Lira (konstelazioa), Vulpecula (konstelazioa), Pegasus eta Lacerta (konstelazioa) |
| Behaketa | |
| Igoera zuzena | 20,62 h |
| Deklinazioa | +42.03° |
| Ikuspen onena 21:00etan (9 PM): Iraila | |
| +90° eta −-40° latitude bitartean ikusgai. | |
- Artikulu hau konstelazioari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Cygnus».
Cygnus edo Zisnea[1][oh 1] —latinez: Cygnus— Esne Bidea zeharkatzen duen ipar hemisferioko konstelazio bat da. Bere izena latinera eramandako grezierazko beltxarga adierazteko hitzetik dator[2]. Cygnus udako eta udazken borealeko konstelaziorik ezagunenetako bat da, eta Iparraldeko Gurutzea bezala ezagutzen den asterismo nabarmena du (Hegoaldeko Gurutzearekin kontrastean). Cygnus II. mendeko Ptolomeo astronomoak zerrendatutako 48 konstelazioen artean zegoen, eta 88 konstelazio modernoetako bat izaten jarraitzen du[3].
Cygnusen Deneb izarra dago, beltxargaren isatsa eta Udako Triangeluaren izkina bat. Gaueko zeruko izarrik distiratsuenetako bat eta lehen magnitudeko izar urrunenetakoa da. X izpien iturri nabarmen batzuk ere baditu, eta Cygnus OB2 izar-elkarketa erraldoia[4]. Cygnus Iparraldeko Gurutzea izenez ere ezagutzen da. Elkarte honetako izarretako bat, NML Cygni, gaur egun ezagutzen den izarrik handienetakoa da. Konstelazioak Cygnus X-1 ere gordetzen du, X izpien urruneko bitar bat, supererraldoi bat eta ikusten ez den lagun masibo bat dituena, zulo beltz gisa identifikatu zen lehen objektua. Cygnuseko izar sistema askok planeta ezagunak dituzte, Kepler misioak zeruaren zati bat behatu zuenean konstelazio honi erreparatu ziolako.
Ekialdeko zatirik handienak Hercules-Corona Borealis Harresi Handiaren zati bat du zeru sakonean, galaxien harizpi erraldoi bat, unibertso behagarrian ezagutzen den egitura handiena dena eta iparraldeko zeruaren zatirik handiena estaltzen duena.
- ↑ «Konstelazioak (88 konstelazio ofizialak)» 173. Astroen izenak. Euskaltzaindia, 19 or..
- ↑ (Ingelesez) «Starwatch: the bright stars of the Summer Triangle» the Guardian 2018-07-29 (Noiz kontsultatua: 2022-10-12).
- ↑ (Ingelesez) Kanas, Nick. (2012). Star Maps: History, Artistry, and Cartography. Springer New York, 111 or. ISBN 9781461409175..
- ↑ (Ingelesez) Chandra X-ray Observatory; NASA. (2012-11-08). «Star Cluster Cygnus OB2» SciTechDaily (Noiz kontsultatua: 2022-10-12).
Aipuaren errorea: <ref> tags exist for a group named "oh", but no corresponding <references group="oh"/> tag was found