Demokrito

Demokrito
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Abdera, c. K.a. 460
Heriotza	Grezia, c. K.a. 370 (90/109 urte)
Familia
Haurrideak	ikusi Herodotus (en)
Hezkuntza
Doktorego ikaslea(k)	Bion of Abdera (en)
Hizkuntzak	antzinako greziera
Irakaslea(k)	Leuzipo
Ikaslea(k)	ikusi Hipokrates Metrodorus of Chios (en) Nessas of Chios (en) Protagoras Anaxarchus (en)
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, matematikaria eta arte-historialaria
Lan nabarmenak	ikusi quadratrix of Hippias (en)
Influentziak	Leuzipo
Mugimendua	Atomismoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa

Demokrito (antzinako grezieraz: Δημόκριτος, Dimókritos; Abdera, Trazia, c. K.a. 460 - c. K.a. 370^[1]) Antzinako Greziakofilosofo bat izan zen, Leuziporen dizipulua, atomismoaren sortzailea eta Protagorasen maisua, K.a. V. eta IV. mendeen artean bizi zena^[2]. Abderako Eskolakoa izan zen^[3] eta interes eremu zabala izan zuen, baina bereziki gogoan da atomoz eta hutsez soilik osatutako unibertso baten kontzepzio atomista. Fisikaren aitatzat edo zientzia modernoaren aitatzat hartu izan da^[4].

Demokritoren ekarpen zehatzak nekez bereizten dira Leuzipo irakaslearen ekarpenetatik, sarritan batera aipatzen baitira doxografoen testuetan^[5]. Bere berezitasunetako bat eszeptizismoan datza. Berak honela zioen: "Ezer ez dakigu benetan, egia sakonean baitago". Demokratikok, gainera, modu mekanizistan azaldu zituen sentsazioak, etika hedonista eta politika demokratiko kosmopolita defendatu zituen^[6].

Tradizioz, filosofo presokratikoa da, baina akats kronologikoa da, Sokratesen garaikidea izan baitzen, baina ikuspegi filosofikotik, presokratikoei lotzen zaie gai fisikoengatik (physis); Sokratesek eta haren ondorengo filosofoek, berriz, gai etiko-politiko bati ekin zioten. Hein handi batean, Atenasen ez zuten kontuan hartu, baina Aristotelesek ezagutzen eta aipatzen zuen. Platonek Demokritoren atomismoa ere ezagutzen zuen, baina hainbeste atsekabetzen zuen ideia horrek, bere liburu guztiak erre nahi zituela. Hala ere, doktrinek eragin handia izan zuten epikureismoan, eta Ilustrazioan Aro Modernoan berpiztu ziren.

Artean Heraklitorekin kontrajarri ohi da. Heraklito eta Demokrito gaian, Demokrito barrez agertu ohi da, eta Demokrito negarrez edo atsekabetua. Demokritok munduaren ezjakintasunaz barre egiteko eta poza bizitzaren helburutzat hartzeko joera zuen.

1. ↑ (Gaztelaniaz) Mora, Diccionario de filosofía José Ferrater. «DEMÓCRITO | Diccionario de filosofía José Ferrater Mora» www.diccionariodefilosofia.es (Noiz kontsultatua: 2024-04-28).
2. ↑ Berryman, Sylvia. (2023). Zalta, Edward N. ed. «Democritus» The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Metaphysics Research Lab, Stanford University) (Noiz kontsultatua: 2024-04-28).
3. ↑ (Gaztelaniaz) Mora, Diccionario de filosofía José Ferrater. «ABDERA, ESCUELA DE | Diccionario de filosofía José Ferrater Mora» www.diccionariodefilosofia.es (Noiz kontsultatua: 2024-04-28).
4. ↑ Gossin, Pamela, ed. (2002). Encyclopedia of literature and science. Greenwood Press ISBN 978-0-313-30538-2. (Noiz kontsultatua: 2024-04-28).
5. ↑ Berryman, Sylvia. (2016). Zalta, Edward N. ed. «Ancient Atomism» The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Metaphysics Research Lab, Stanford University) (Noiz kontsultatua: 2024-04-28).
6. ↑ «Demócrito en el Diccionario soviético de filosofía» www.filosofia.org (Noiz kontsultatua: 2024-04-28).