Back Etruskers Afrikaans Etrusker ALS الحضارة الإترورية Arabic إتروسكيين ARY Etruscos AST Etrusklar Azerbaijani اتروسکلار AZB Этрускі Byelorussian Этрускі BE-X-OLD Етруски Bulgarian
| Etruriarrak edo etruskoak Rasna Rasenna | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| K.a. 1200 – K.a. 550 | |||||
| Konfederazioa | |||||
 | |||||
| Geografia | |||||
| Hiriburua | Velzna- (Orvieto) | ||||
| Kultura | |||||
| Hizkuntza(k) | Etruriera | ||||
| Historia | |||||
| Villanovako kultura | K.a. 1200 | ||||
| Erromatar asimilazioa | K.a. 550 | ||||
| |||||
Etruriarrak[1][2] edo etruskoak[1][2] antzinako Italian, zehazki egungo Toskanan, bizi zen herria eta zibilizazioa ziren, erromatarrek etrusci edo tusci deituak.[3] Erromatarrek eman zieten izenetik dator egungo Toskana izena, nahiz eta haien aberria Etruria zen.
Antzinako grezieraz Τυρρήνιοι (Tyrrhēnioi) deitzen zieten eta hortik latinez Tyrrhēni (etruskoak), Tyrrhēnia (Etruria) eta Mare Tyrrhēnum (Tirreniar itsasoa) hitzak sortu zituzten.[3] Etruskoek bere buruari Rasenna, sinkopatuta Rasna edo Raśna deitzen zioten.[4]
Bere hizkuntza propioa zuten: etruskoa hain zuzen ere.[5] Etruskoen zibilizazioa Erromaren sorrera baino lehenagoko historiaurrean hasi zen eta Erromatar Errepublikak etruskoen lurrak berenganatu zituen arte iraun zuen.[6] Bere une gorenean, Erromaren sorreraren eta Erromatar Monarkiaren garaietan, hiru hiri-konfederaziok osatzen zuten:
- Etruriakoa
- Po ibaiaren haranekoa, tartean ekialdeko Alpeak izanik.
- Latium eta Campaniakoa.
Erroma etruskoen lurraldeen barne zegoen eta bere historiaren hasieran etruskoen menpe izan ziren erromatarrak, K.a. 396an Veii konkistatu zuten arte.
- ↑ a b Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuak etrusko eta etruriar sinonimoak direla dio, baina lehenengoak hizkuntza ere izendatzen duenez, etruriar hartu dugu herritarrei buruzko artikuluaren izenburutzat.
- ↑ a b Euskaltzaindia. (2015-01-30). 174. araua: Antzinateko herriak. Ekialdeko eta Europako herriak. , 9 or..
- ↑ a b Félix Gaffiot Dictionnaire Illustré Latin Français
- ↑ Haynes, S.. (2000). Etruscan Civilization. Los Angeles: The J. Paul Getty Trust.
- ↑ Bonfante, G.; Bonfante, L.. (2002). The Etruscan Language. An Introduction. Manchester University Press.
- ↑ Bonfante, Larissa. (1990). Etruscan. University of California Press ISBN 0-520-07118-2..