Euskal Herriko gatzagak gatza ur gazitik (zehatzago gatzunetik, ez baita ezagutzen kostaldeko gatzagarik euskal itsasertzean) ateratzeko egitura historikoak dira. Bi motatakoak egon dira Euskal Herrian, klimak eta eguzkiaren indarrak ezarritako baldintzengatik: uren banalerrotik iparraldera suan oinarrituak, eta hegoaldera eguzkiaren indarra lurruntze naturala darabilten gatzagak.