Juan Ruiz

Juan Ruiz
Maitasun onaren liburua idazlanaren eskuizkribuetako bat, Espainiako Liburutegi Nazionalan gordea. Irudi gehiago
archpriest of Hita (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Juan Ruiz
Jaiotza	Alcalá de Henares, c. 1283
Herrialdea	Gaztelako Koroa
Heriotza	c. 1350 (66/67 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	poeta, idazlea eta apaiz katolikoa
Lan nabarmenak	ikusi Maitasun Onaren liburua
Izengoitia(k)	Arcipreste de Hita
Genero artistikoa	olerkigintza
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolikoa

Juan Ruiz (Alcalá de Henares, c. 1283 – c. 1350), ezizenez Hitako artzapeza, Gaztelako elizgizon eta poeta izan zen. Erdi Aroko gaztelaniazko poema-liburu aipagarriena idatzi zuen: Libro de buen amor (1330, «Maitasun onaren liburua»).

Juan Ruizen bizitzari buruz, berak liburu haren hitzaurrean emaniko datuak baizik ez dira ezagutzen. Toledon egin zituen eliza-ikasketak, eta apaiz izan zen Hitan, Alcalatik hurbil. Badirudi, bizi zelarik, ospe handia ekarri ziotela berak moldaturiko herri-kantuek. Libro de buen amor obran hamabi kontakizun-poema aurkeztu zituen, cuaderna via izeneko bertsoetan moldatuak gehienak, amodiozko menturei buruz. Buen amor (Jainkoaren maitasuna) eta loco amor (gizakien amodio haragikoia) direlakoen arteko aldeak nabarmentzen saiatu zen bere obran; horretarako ez zituen ezkutatu bere garaiko eguneroko bizitzako errealitatea eta mintzaira-moldeak, eta satira zorrotz baten bidez aurkeztu zituen amodiozko egoerak.

Gaztelako tradizio zaharra ongi ezagutzen zuen, eta hartatik bilduriko pertsonaiak ere sartu zituen bere obran (Fernando de Rojasen Celestinarekin segida izango zuen Trotaconventos izeneko emakume maitale-hornitzaile zaharra, adibidez). Iturri ugari erabili zituen Juan Ruizek, Biblia eta idatzi santuak, arabiarren tradizioa eta Erdi Aroko zaldun-literatura, baina Gaztelako herri-literaturatik jasotakoa nabarmendu zen etengabe haren obran.