Kairo

Kairo القاهرة
hiri handia
Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Egipto
Egiptoko gobernadore-herria	Kairoko gobernazioa
Alkatea	Abd El Azim Wazir (en)
Izen ofiziala	القاهرة
Jatorrizko izena	القاهرة
Posta kodea	11511–11668
Geografia
Koordenatuak	30°02′40″N 31°14′09″E / 30.0444°N 31.2358°E / 30.0444; 31.2358
Azalera	528 km²
Altuera	23 m
Demografia
Biztanleria	9.606.916 (2018ko uztailaren 1a) 313.304 (2018)
Dentsitatea	18.195 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	969ko uztailaren 6a
Telefono aurrizkia	02
Ordu eremua	UTC+02:00 eta UTC+03:00
Hiri senidetuak	Frankfurt am Main, Amman, Beirut, Istanbul, New York, Houston, Ottawa, Pekin, Xi'an, Seul, Stuttgart, Bartzelona, Minsk, Mosku, Sarajevo, Isfahan, Grenoble, Jidda, Buenos Aires, Mexiko Hiria, Khartum, Aljer, Damasko, Casablanca, Lagos, Paris, Tbilisi, Bagdad, Rabat, Setif eta Helwan
Hizkuntza ofiziala	arabiera
cairo.gov.eg

Kairo^[1][2] (arabieraz, القاهرة, al-Qāhirah) Egiptoko hiriburua da. Erdialdeko Egiptoko iparraldean dago, Niloren eskuinaldeko ibarrean, Mukatam mendiaren mendebaldean. Egiptoko eta arabiar munduko hiririk handiena da; Afrikako hiri handienetan bigarrena (Lagos ondoren); Afrikako, arabiar munduko eta Ekialde Hurbileko hiri-aglomerazio handienaren parte da. Kairo Handia metropoli-eremua munduko 12. handiena da biztanleriaren arabera, 22,1 milioi biztanle baino gehiagorekin^[3].

Kairo antzinako Egiptorekin lotuta dago, bere eremu geografikoan Giza piramide gunea eta Menfis eta Heliopolis antzinako hiriak baitaude. Nilo deltaren ondoan kokatua^[4][5], hiria Fustat gisa garatu zen 641ean, Egiptoko konkista musulmanaren ondoren, lehendik zegoen antzinako gotorleku erromatar baten ondoan, Babilonia. Kairo Fatimatar dinastiak sortu zuen 969. urtean. Geroago, Fustat ordezkatu zuen hirigune nagusi gisa Ayyubtarren eta Mamelukoen garaian (XII-XVI. mendeak)^[6]. Kairo, aspaldidanik, eskualdeko bizitza politiko eta kulturalaren erdigunea izan da, eta «mila minareteen hiria» izendatzen dute arkitektura islamikoaren nagusitasunagatik. Kairoko erdigune historikoa Gizateriaren Ondare izendatu zuten 1979an^[7] Kairo, Globalizazioa eta Munduko Hirien Ikerketa Sarearen (GaWC) arabera, «Beta +» sailkapena duen munduko hiritzat hartzen da^[8].

Kairok arabiar munduko zinema eta musika industriarik zaharrena eta handiena du, baita Egiptoko goi-mailako ikaskuntzako erakunderik zaharrena ere, Al-Azhar Unibertsitatea. Nazioarteko hedabide, enpresa eta erakunde askok eskualdeko egoitzak dituzte hirian; Arabiar Ligak Kairon izan du bere existentzia gehienean.

Kairok, beste megahiri askok bezala, kutsadura eta trafiko maila handiak jasaten ditu. Kairoko Metroa, 1987an inauguratua, Afrikako metro-sistemarik zaharrena da^[9], eta gehien erabiltzen den munduko hamabosten artean dago^[10], urtean 1.000 milioi^[11] bidaiari baino gehiagoko bidaiarekin. Kairoko ekonomia Ekialde Hurbileko lehen postuan kokatu zen 2005ean^[12], eta, Foreign Policy aldizkariko 2010eko Hiri Globalen indizean, mundu osoko 43. postuan kokatu zen^[13].

Gobernuaren egoitza eta unibertsitate-gune da: Al Azhar arabiar unibertsitatea, Amerikar Unibertsitatea, Gizako Unibertsitatea eta Ain al Shams Unibertsitatea.

1. ↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
2. ↑ Euskaltzaindia. Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia. .
3. ↑ Cairo, Egypt Metro Area Population 1950-2023. .
4. ↑ Santa Maria Tours. (4 September 2009). Cairo – "Al-Qahira" – is Egypt's capital and the largest city in the Middle East and Africa.. PRLog.
5. ↑ World's Densest Cities. 21 December 2006.
6. ↑ Raymond 1993, 83-85 orr. .
7. ↑ Historic Cairo. United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization.
8. ↑ The World According to GaWC 2016. Loughborough University 24 April 2017.
9. ↑ Transport and Communications. .
10. ↑ Cairo's third metro line beats challenges. .
11. ↑ Cairo Metro Statistics. .
12. ↑ The 150 Richest Cities in the World by GDP in 2005. .
13. ↑ The 2010 Global Cities Index. .