Kimika organiko

Lerro-angeluko adierazpena

bola eta makilen irudikapena

Espazio-betegarriaren irudikapena

5α-Dihidroprogesterona (5α-DHP) hormona esteroidearen konposatu organikoaren hiru irudikapen. Kolorea erakusten duten molekulen kasuan, karbono-atomoak beltzean daude, hidrogenoak grisean eta oxigenoak gorriz. Lerro-angeluaren irudikapenean, karbono-atomoak lerro anitzen lerro eta erpin baten mutur guztietan inplikatzen dira, eta hidrogeno-atomoak behar diren gainerako balentzia (4 arte) betetzeko inplikatzen dira.

Kimika organikoa karbonozko hezurduraz osaturiko konposatu kimikoen egitura, propietateak, sintesia eta erreakzioak aztertzen duen kimikaren arloa da. Konposatu organikoen elementu nagusia karbonoa izan arren, hidrogenoa, oxigenoa eta, noizbehinka, halogenoak, fosforoa, silizioa eta sufrea ere eduki dezakete.

Kimika organikoa kimikaren barruko azpidiziplina bat da, konposatu organikoen eta materia organikoen egitura, propietate eta erreakzioen azterketa zientifiko dakarrena, hau da, karbono-atomoak dituen materia forma ezberdinetan^[1]. Egituraren azterketak haien egitura-formula zehazten du. Propietateen azterketak barne hartzen ditu propietate fisiko eta kimikoak, eta erreaktibotasun kimikoaren ebaluazioa haren portaera ulertzeko. Erreakzio organikoen azterketak produktu naturalen, sendagaien eta polimeroen sintesi kimikoa barne hartzen du, baita banakako molekula organikoen azterketa ere laborategian zein azterketa teoriko bidez (in silico).

Kimika organikoan ikertutako produktu kimikoen artean daude: hidrokarburoak (karbonoa eta hidrogenoa soilik dituzten konposatuak) eta karbonoan oinarritutako konposatuak, baina beste elementu batzuk ere badituzte^[1][2][3], batez ere Oxigeno, Nitrogeno, Sufre, Fosforo (konposatu biokimiko askotan sartuta) eta halogenoak. Kimika organometalikoa karbono-metal loturak dituzten konposatuen azterketa da.

Konposatu organikoak lurreko bizitza guztiaren oinarri dira, eta ezagutzen diren produktu kimiko gehienak osatzen dituzte. Karbonoaren lotura-ereduek, bere lauko balentziarekin —lotura formal bakunak, bikoitzak eta hirukoitzak, gehi elektroi deslokalizatuak dituzten egiturek— konposatu organikoen multzoa estrukturalki anitz izatea egiten dute, eta haien aplikazio-eremua izugarria. Produktu komertzial askoren oinarri edo osagai dira, farmaziakoak, petrokimikoak eta nekazaritzako produktuak barne, eta horiekin egindako produktuak, labaingarriak, disolbatzaileak, plastikoak, erregaiak eta lehergaiak barne. Kimika organikoaren azterketa gainjartzen da kimika organometalikoarekin eta biokimikarekin, baina baita sendagaien kimikarekin, polimeroen kimikarekin eta materialen zientziarekin ere^[1].

1. ↑ ^{a b c} Clayden, J.; Greeves, N. and Warren, S. (2012) Organic Chemistry. Oxford University Press. pp. 1–15. ISBN 0-19-927029-5.
2. ↑ Elschenbroich, C. (2006) Organometallics 3rd Ed., Wiley-VCH
3. ↑ Morrison, Robert T.; Boyd, Robert N. and Boyd, Robert K. (1992) Organic Chemistry, 6th ed., Benjamin Cummings. ISBN 978-0136436690.