Modernismo (filosofia)

Modernismoa XIX. mendearen amaieran eta XX.aren hasieran mendebaldeko gizartean izandako eraldaketa handietatik sortu zen mugimendu filosofiko eta artistiko bat da. Mugimenduak arte, filosofia eta gizarte antolakuntza forma berriak sortzeko nahia islatzen zuen, sortu berri zen industria munduaren ardatz zirenak, hala nola hirigintza, teknologia berriak eta gerra bezalako ezaugarriak barne. Artistak arte-modu tradizionaletatik aldentzen saiatu ziren, zaharkitu edo zaharkitutzat jotzen zituztelako. Ezra Pound poetak 1934an “Egin berria” (Make it New) agindua izan zen mugimenduaren planteamenduaren ukitua.^[1]

Berrikuntza modernistek arte abstraktua, kontzientzia-korronteen eleberria, muntaia zinema, musika atonala eta hamabi-tonukoa, eta pintura dibisionista izan ziren.^[2] Modernismoak errealismoaren ideologia esplizituki arbuiatu ondoren, iraganeko lanak beste era batera erabili zituen, errepikapena, txertaketa, berridazketa, errekapitulazioa, berrikuspena eta parodia erabiliz.^[3] Modernismoak Ilustrazioaren pentsamenduaren ziurtasuna ere baztertu zuen, modernista askok erlijio-sinesmena ere baztertzen zutela.^[4] Modernismoaren ezaugarri aipagarri bat tradizio artistiko eta sozialekiko auto-kontzientzia da, askotan formaren esperimentazioa ekarri zuena, artelanak sortzeko prozesu eta materialen arreta erakartzen zuten tekniken erabilerarekin batera.^[5]

Aditu batzuek modernismoak XXI. mendean jarraitzen duela ikusten duten bitartean,^[6] badira baita modernismo berantiarrera edo goi modernismora eboluzionatzen duela uste dutenak. Bestalde, postmodernismoa modernismotik aldentzea da, eta bere oinarrizko hipotesiak baztertzen ditu.^[7][8][9]

1. ↑ (Ingelesez) Graff, Gerald. (1973). "The myth of the Postmodernist breakthrough". TriQuarterly. Vol. 26, 383–417 or..
2. ↑ (Ingelesez) Graff, Gerald. (1975). "Babbitt at the abyss: The social context of postmodern American fiction". TriQuarterly. Vol. 33, 307–337 or..
3. ↑ (Ingelesez) Childs, Peter. (2000). Modernism. Routledge, 17 or. ISBN 0-415-19647-7..
4. ↑ (Ingelesez) Pericles, Lewis. (2000). Modernism, Nationalism, and the Novel. Cambridge University Press, 38–39 or..
5. ↑ (Ingelesez) Gardner, Helen; de la Croix, Horst; Tansey, Richard G.; Kirkpatrick, Diane. (1991). Gardner's Art through the Ages. San Diego, CA: Harcourt Brace Jovanovich, 953 or. ISBN 0-15-503770-6..
6. ↑ (Ingelesez) Morris, Dickstein. (1997). "An Outsider to His Own Life". Anthony Mellors, Late modernist poetics: From Pound to Prynne.. Books, The New York Times.
7. ↑ (Ingelesez) "Postmodernism: definition of postmodernism". Oxford dictionary (American English) (US) – via oxforddictionaries.com..
8. ↑ (Ingelesez) Reichl, Ruth. (1989). American Heritage Dictionary's definition of "postmodern". Cook's.
9. ↑ (Ingelesez) Mura, Andrea. (2012). "The Symbolic Function of Transmodernity". Language and Psychoanalysis. 1 (1), 68–87 or. ISBN doi:10.7565/landp.2012.0005..