Saul Kripke

Saul Kripke
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Bay Shore, 1940ko azaroaren 13a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	New York, 2022ko irailaren 15a (81 urte)
Heriotza modua	: pankreako minbizia
Familia
Aita	Myer S. Kripke
Ama	Dorothy K. Kripke
Haurrideak	ikusi Madeline Kripke
Hezkuntza
Heziketa	Harvard Unibertsitatea 1962) gradu : matematika Omaha Central High School (en)
Tesi zuzendaria	Willard Van Orman Quine
Doktorego ikaslea(k)	Scott Weinstein (en) Mark Johnston (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, unibertsitateko irakaslea, idazlea eta matematikaria
Enplegatzailea(k)	Princetongo Unibertsitatea Rockefeller Unibertsitatea New York Hiriko Unibertsitatea CUNY Graduate School and University Center (en)
Lan nabarmenak	ikusi Naming and Necessity (en)
Jasotako sariak	ikusi John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka Rolf Schock Prize in Logic and Philosophy  (2001) Fulbright beka
Influentziak	Ludwig Wittgenstein, Willard Van Orman Quine, Alfred Tarski, Hilary Putnam, Michael Dummett (en) , David Hume, Gottlob Frege, Alan Turing, Haskell Curry eta Clarence Irving Lewis (en)
Kidetza	Norvegiako Zientzia eta Letren Akademia Zientziaren eta Arteen Europar Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Logicians Liberation League (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	judaismoa

Saul Aaron Kripke (/ˈkrɪpki/; 1940ko azaroaren 13a - 2022ko irailaren 15a)^[1] tradizio analitikoko filosofo eta logiko estatubatuarra izan zen. New Yorkeko City Unibertsitateko Graduate Center-eko Filosofiako irakasle ospetsua eta Princetongo Unibertsitateko irakasle emeritua izan zen. 1960ko hamarkadaz geroztik, Kripke pertsonaia zentrala izan da logika matematikoarekin, logika modalarekin, hizkuntzaren filosofiarekin, matematikaren filosofiarekin, metafisikarekin, epistemologiarekin eta errekurtsio teoriarekin lotutako hainbat esparrutan. Bere lanaren zati handi bat argitaratu gabe geratzen da, eta zinta grabazio zein zirkulazio pribatuko eskuizkribu bezala bakarrik dago.^[2]

Kripke-k ekarpen eragingarriak eta originalak egin dizkio logikari, batez ere logika modala. Bere ekarpen nagusia mundu posibleak inplikatzen dituen logika modalaren semantika bat da, gaur egun Kripke semantika deitua. 2001eko Logika eta Filosofiako Schock saria jaso zuen.^[3]

Kripke positibismo logikoaren gainbeheraren ondoren metafisikaren berpiztearen erantzuleetako bat da, beharra aldarrikatuz “a prioriren” nozio epistemikotik bereizten den nozio metafisiko bat delako, eta “a posteriori” ezagutzen diren beharrezko egiak daudelako, ura H2O den bezala. 1970eko Princeton Unibertsitateko hitzaldi sorta baten, 1980an “Izendapena eta beharra” (Naming and Necessity) izeneko liburu moduan argitaratua, XX. mendeko lan filosofiko garrantzitsuenetako bat bezala hartzen da.^[2]

Izenen kontzeptua izendatzaile zurrun gisa aurkezten du, mundu posible guztietan egiazkoa delako, deskribapenekin alderatuta. Kripkeren erreferentzia-teoria kausala ere jasotzen du, Gottlob Frege-ren zentzuaren kontzeptuan eta Bertrand Russell-en deskribapenen lanetan aurkitzen den teoria deskriptibista eztabaidatuz.^[3]

Kripke-k Ludwig Wittgenstein-en irakurketa original bat ere eman zuen, "Kripkenstein" izenez ezagutzen dena, bere “Wittgenstein arauei eta hizkuntza pribatuari buruz” (Wittgenstein on Rules and Private Language) liburuan. Bertan, bere arauak jarraitzeko argudioa jasotzen du, esanahiari buruzko eszeptizismoaren paradoxa bat.^[3]

1. ↑ Korta, Kepa. (2022). Filosofo mitikoa. Gara-Naiz.
2. ↑ ^{a b} (Ingelesez) Cumming, Sam. (2018). The Stanford Encyclopedia of Philosophy.. Zalta, Edward N. (ed.). Metaphysics Research Lab, Stanford University – via Stanford Encyclopedia of Philosophy..
3. ↑ ^{a b c} (Ingelesez) Fodor, Jerry. (2004). "Water's water everywhere". London Review of Books.