Back Sefardiese Jode Afrikaans Sephardim ALS Sefarditas AN يهود سفارديون Arabic سيفارديم ARZ Pueblu sefardín AST Səfərad yəhudiləri Azerbaijani سفراد یهودیلری AZB Сефарды Byelorussian Сефарадски евреи Bulgarian
 |
Artikulu edo pasarte honek eduki, gramatika, hiztegi edota ortografia akatsak ditu. Lagundu nahi baduzu, zuzendu ezazu. |
| Sefardiak יהדות ספרד (Yahadut Sefarad) | |
|---|---|
1. lerroa: Maimonides• Isaac Abrabanel• Baruch Spinoza• David Nieto• Daniel Mendoza• David Ricardo 2. lerroa: Moses Montefiore• Benjamin Disraeli• Sabato Morais• Emma Lazarus• Benjamin Cardozo• David de Sola Pool | |
| Biztanleak guztira | |
| 1,5–2,0 milioi inguru (juduen %15a) | |
| Biztanleria nabarmena duten eskualdeak | |
| |
| Hizkuntza | |
| Historikoak: ladino, haketia, judu-portuges, judukatalan, shuadit, eta juduen nafar-aragoiera Egungoak: hebreera eta herrialdekoa | |
| Erlijioa | |
| Judaismoa | |
| Zerikusia duten beste giza taldeak | |
| Juduak |
Sefardiak (hebreeraz: sing. סְפָרַדִּי Sefaraddi Səp̄āraddî, plur. סְפָרַדִּים Sefaraddim Səp̄āraddîm; ladinoz: pl. Sefardies) honako bi taldeetako kideak dira:[1]
- adiera zorrotzean, Iberiar penintsulatik XV. mendean kanporatutako juduen ondorengoak;
- adiera zabalean, eta batez ere erlijio arloan, sefardi-liturgia erabiltzen duten juduak; hor Mizrahi juduak barnean daude eta Israelen batzuetan ashkenaziak ez diren judu guztiak izendatzeko erabiltzen da.
Sefarad (hebreeraz: ספרד Səfarád Səp̄aráḏ / Səp̄āraḏ) hitzak "espainiar" esan nahi: Biblian agertzen den toponimoa da,[2] identifikatu gabekoa. Gero, juduek Iberiar penintsula identifikatzeko erabili zuten eta egun hebreeraz "Espainia" esan nahi du.
Historikoki lau taldetan banatu dira:
- Gehienak 1492an Iberiar penintsulatik kanporatutako juduen ondorengoak dira, Otomandar Inperioan, batez ere Salonikan eta Istanbulen, kokatu zirenak.
- Iparraldeko Marokon eta Aljerian finkatu zirenak.[3]
- Hasieran, kristautasunera aldaturiko juduak gero Europara ihes egin eta beren erlijioa berreskuratu zutenak.
- Kriptojuduak, Penintsulan geratu eta bere erlijioa ezkutuan mantendu zutenak.
- ↑ (Ingelesez) Raphael, Chaim. (1991). The Sephardi Story: A Celebration of Jewish History. Londres: Valentine Mitchell & Co. Ltd..
- ↑ Abdias, 1-20: Ipar Israelgo erbesteratuen gudarosteak kanaandarren lurra hartuko du Sareptaraino. Eta Jerusalemgo erbesteratuek, Sefaraden bizi direnek, Negeveko hiriak hartuko dituzte
- ↑ Samuel Toledano, "Espagne: les retrouvailles", Les Juifs du Maroc (Editions du Scribe, Paris 1992)