Thomas A. Edison

Thomas A. Edison
Irudi gehiago
Ahotsa
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Thomas Alva Edison
Jaiotza	Milan, 1847ko otsailaren 11
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	Thomas Edison Winter Estate (en)
Talde etnikoa	Estatubatuarra
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	West Orange (en) , 1931ko urriaren 18a (84 urte)
Hobiratze lekua	Thomas Edison National Historical Park
Heriotza modua	berezko heriotza: 2 motako diabetes mellitusa
Familia
Aita	Samuel Ogden Edison
Ama	Nancy Elliott
Ezkontidea(k)	Mary Stilwell Edison (en)  (1871 -  1884ko abuztuaren 9a) Mina Miller (en)  (1886 -  1931)
Seme-alabak	ikusi Charles Edison (en) Theodore Miller Edison (en) Thomas Alva Edison Jr. (en) Marion Estelle Edison Oeser (en) Madeleine Edison (en) William Leslie Edison (en)
Haurrideak	ikusi Carlisle Snow Edison (en)
Familia	ikusi Lewis Miller (en) (aitaginarreba)
Hezkuntza
Heziketa	Cooper Union (en) (1875 - 1879) : kimika
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	ingeniaria, asmatzailea, matematikaria, ekintzailea, gidoilaria, enpresaburua, film-zuzendaria eta fisikaria
Enplegatzailea(k)	General Electric Continental Edison (en)
Lan nabarmenak	ikusi bonbilla Fonografo
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko komandantea  (1889ko irailaren 10a) Grammy Trustees Award  (1977) Benjamin Franklin domina Matteucci domina  (1887) Rumford Prize  (1895) John Scott Award  (1889) New Jersey Ospe-aretoa  (2008) Franklin domina  (1915) Ameriketako Estatu Batuetako Kongresuko Urrezko Domina  (1928) National Inventors Hall of Fame  (1973) Navy Distinguished Service Medal  (1920) Albert Medal  (1892) Edward Longstreth Medal  (1899) Technical Grammy Award  (2010) John Fritz Medal  (1908) honorary doctor of Rutgers University Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan Ohorezko Legioko zalduna  (1879) Ohorezko Legioko ofiziala  (1881) grand officer of the Order of the Crown of Italy  (1889) John Scott Award  (1929)
Kidetza	Suediako Zientzien Errege Akademia Amerikako Sozietate Filosofikoa Sobietar Batasuneko Zientzien Akademia Zientzien Errusiar Akademia Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala Naval Advisory Board of Inventions (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	deismoa

Thomas Alva Edison (Milan, Ohio, Ameriketako Estatu Batuak, 1847ko otsailaren 11 – West Orange, New Jersey, AEB, 1931ko urriaren 18a) asmatzailea eta enpresaburua izan zen.^[1][2][3] Gailu asko garatu zituen, hala nola, energia elektrikoa sortzea, masa-komunikazioa, soinua grabatzea eta zinema-filmak.^[4] Asmakizun hauek, besteak beste, fonografoa, zinema-kamera eta bonbilla elektrikoaren lehen bertsioak, eragin handia izan dute mundu industrializatu modernoan.^[5] Zientzia antolatuaren eta talde-lanaren printzipioak asmakuntza-prozesuan aplikatu zituen lehen asmatzaileetako bat izan zen, ikertzaile eta langile askorekin lan eginez. Ikerketa industrialaren lehen laborategia sortu zuen.^[6] 1.093 patente daude haren izenean berak sinatzen zituelako eskaerak Menlo Parkeko laborategiaren izenean, baina ez ziren Edisonek zuzenean asmatuak izan, ingeniari talde apartak harentzat lanean jardun baitzuen, eta askotan Edisonen ekarpena lanen gainbegiratzea eta azken ukitua ematea izaten zen, laborategiaren ospea gehitzeaz gain.^[7]

Edison Ameriketako Erdi-Mendebaldean hazi zen. Bere karreraren hasieran telegrafo-operadore gisa lan egin zuen, eta horrek bere lehen asmakizunetako batzuk inspiratu zituen. 1876an lehen laborategiko instalazioa ezarri zuen Menlo Park-en, New Jerseyn, eta bertan garatu ziren bere asmakizun goiztiar asko. Geroago, Fort Myers-en, Floridan, laborategi botaniko bat ezarri zuen, Henry Ford eta Harvey S. Firestone enpresariekin elkarlanean, eta munduko lehen zinema-estudioa, Black Maria, protagonista zuen beste laborategi bat West Orange-n, New Jerseyn. AEBetako patenteez gain, beste herrialde batzuetako patenteak kontutan hartuz, Edison AEBko historiako asmatzailerik emankorrena bezala hartzen da. Edison bi aldiz ezkondu zen eta sei seme-alaba izan zituen. 1931n hil zen diabetesaren konplikazioen ondorioz.^[8]

1. ↑ Sproule, Anna. (2000). Thomas A. Edison : the world's greatest inventor. Woodbridge, Conn. : Blackbirch Press ISBN 978-1-56711-331-0. (Noiz kontsultatua: 2021-02-16).
2. ↑ (Ingelesez) Adrian Wooldridge. (2016). "The alphabet of success". The Economist.
3. ↑ (Ingelesez) "Hangout – Thomas Edison". state.nj.us. State of New Jersey..
4. ↑ (Ingelesez) "Con Edison: A Brief History of Con Edison – electricity". Coned.com.
5. ↑ (Ingelesez) "The Wizard of Menlo Park". The Franklin Institute.
6. ↑ (Ingelesez) Walsh, Bryan. (2009). "The Electrifying Edison". Time.
7. ↑ «Thomas Edison Home Page» www.thomasedison.com (Noiz kontsultatua: 2021-02-16).
8. ↑ (Ingelesez) Boyer, Paul S. (2001). The Oxford Companion to United States History. Oxford University Press, 211 or. ISBN 978-0-19-989109-2. OCLC 57680178...