Vietnam

Vietnamgo Errepublika Sozialista
Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Ereserkia: Tiến quân ca (en)
Goiburua: Độc lập – Tự do – Hạnh phúc ("Independentzia, Askatasuna, Alaitasuna")
Vietnamgo bandera Emblem of Vietnam (en)
Kokapena   Mapa topografikoa   Mapa politikoa
Geografia
Hiriburua	Hanoi 21°1′28″N 105°50′28″E
Azalera	331.690 km² (65.)
Punturik altuena	Fansipan (3.143 m)
Punturik sakonena	Hegoaldeko Txinako itsasoa (0 m)
Kontinentea	Asia
Mugakideak	Txinako Herri Errepublika, Kanbodia eta Laos
Administrazioa
Gobernu-sistema	Estatu unitario, unipartidismo eta errepublika
Vietnamgo Presidentea	Tô Lâm
Legebiltzarra	Vietnamgo Biltzar Nazionala
Harreman diplomatikoak	Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide	ikusi ASEAN eskualde foruma Aduanen Mundu Erakundea Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundea Arma Nuklearren Ez Ugaritze Hitzarmena Asia eta Ozeano Bareko Ekonomia Elkarlana Asiako Hego-ekialdeko Elkartea Berreraikuntza eta Garapeneko Nazioarteko Bankua Elkarren Laguntza Ekonomikorako Kontseilua Frankofonia Garapeneko Asiako Bankua Group on Earth Observations (en) Interpol Merkataritzaren Mundu Erakundea Multilateral Investment Guarantee Agency (en) Munduko Meteorologia Erakundea Nazio Batuen Erakundea Nazioarteko Erakunde Hidrografikoa Nazioarteko Finantza Korporazioa Nazioarteko Garapen Elkartea Osasunaren Mundu Erakundea Posta Batasun Unibertsala Telekomunikazioen Batasun Internazionala UNESCO
Demografia
Biztanleria	96.208.984
Dentsitatea	290,06 bizt/km² (46.)
Talde etnikoak	ikusi Vietnamdar, Tay people (en) , Thailandiar, Muong people (en) , Khmer, Hmong, Nùng people (en) eta Hoa people (en)
Hizkuntza ofizialak	ikusi Vietnamera
Erabilitako hizkuntzak	ikusi Tày (en) , Vietnamera, Eastern Cham (en) , Bulo Stieng (en) , Khua (en) , Western Cham (en) , Tây Bồi pidgin (en) , Nung (en) , Mang (en) , Sapa (en) , Qabiao (en) , Rade (en) , Ts'ün-Lao (en) , Iu Mien, Caolan (en) , Cua (en) , Pacoh (en) , Pa-Hng (en) , Brao (en) , En (en) , Monom (en) , Côông (en) , Arem (en) , Chrau (en) , Koho (en) , Chut (en) , Chru (en) , Phu Thai (en) , Phukha (en) , Phuong (en) , Duan (en) , Jeh (en) , Laha (en) , Sila (en) , Tai Daeng (en) , Haroi (en) , Nguồn (en) , Hrê (en) , Tai Thanh (en) , Khao (en) , Tai Dón (en) , Tai Yo (en) , Tai Pao (en) , Muong (en) , Takua (en) , Todrah (en) , Kayong (en) , Katua (en) , Kháng (en) , Hanoi Sign Language (en) , Kucong (en) , Tày Tac (en) , Ksingmul (en) , Laghuu (en) , Bouyei (en) , O’du (en) , Maleng (en) , Sedang (en) , Haiphong Sign Language (en) , Ho Chi Minh City Sign Language (en) , Ná-Meo (en) , Rengao (en) , Tai Dam (en) , Lachi (en) , Mantsi (en) , Hani (en) , khmerera, Halang (en) , Bahnar (en) , Jarai (en) , Khmu (en) , Cacgia Roglai (en) , Northern Roglai (en) , hmong njua, Red Gelao (en) , Upper Ta'oih (en) , White Lachi (en) , Hung (en) , Green Gelao (en) , Southern Roglai (en) , Maa (en) , Eastern Mnong (en) , Thu Lao (en) , erdialdeko mnong, Budeh Stieng (en) , Eastern Bru (en) , Hmong Don (en) , Eastern Katu (en) , Tho (en) , Trieng (en) , Southern Mnong (en) , Hmong Dô (en) eta Romam (en)
Erlijioa	budismo, katolizismo, Protestantismo, Caodaism (en) eta Hòa Hảo (en)
Ezkontzeko adina	gizonezko: 20 emakumezko: 18
Emankortasun-tasa	2,06 (2021)
Eskolaratu gabeko umeak	4.069.875 (2002)
Alfabetizazioa	% 94,5 (2015)
Bizi-itxaropena	76,253 (2016)
Giniren koefizientea	35,7 (2018)
Giza garapen indizea	0,703 (2021)
Ekonomia
BPG nominala	234.189.000.000 $ (2018)
BPG per capita	2.342 $ (2017)
BPG erosketa botere paritarioa	648.742.228.935 nazioarteko dolar (2017)
BPG per capita EAPn	6.790,211 nazioarteko dolar (2017)
BPGaren hazkuntza erreala	6,2 % (2016)
Erreserbak	49.075.567.812 $ (2017)
Inflazioa	4,7 % (2016)
Historia
Sorrera data: 1976ko uztailaren 2a, 1945eko irailaren 2a eta 1804
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia	+84
ISO 3166-1 alpha-2	VN
ISO 3166-1 alpha-3	VNM
Ordu eremua	ikusi UTC+07:00 : Asia/Ho_Chi_Minh (en)
Elektrizitatea	220 V. 50 Hz.NEMA 1-15 (en) , europar loki, BS 1363 (en) eta Schuko
Internet domeinua	.vn
vietnam.gov.vn

Vietnam^[1] (vietnameraz: Việt Nam, viət˨ næm˧) ahoskatua), izen ofiziala Vietnamgo Errepublika Sozialista (vietnameraz: Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam), hego-ekialdeko Asiako estatu burujabea da, Indotxina penintsulan dagoena. Iparraldean Txina du, Tonkingo golkoa eta Hego Txinako itsasoa ekialdean eta hegoaldean, eta Thailandiako golkoa, Kanbodia eta Laos mendebaldean. 331.231 kilometro koadroko eremua hartzen du, eta 96,2 milioi biztanle zituen 2019an.^[2] Hiriburua Hanoi da.

Historia luze eta oparoa izan du. Ia mila urtez Txinako Inperioaren mende egon zen, X. gizaldian independentzia lortu zuen arte. Harrezkero, bertako errege-dinastiak izan ziren agintean. XIX. mendean, Frantziak kolonizatu zuen, eta Bigarren Mundu Gerran Japoniak inbaditu. Gerra amaitu ondoren, Frantziak ezin izan zion eutsi hego-ekialdeko Asian zeukan botereari. Indotxinako gerra galdu zuen, eta Genevako Akordioek herrialdea bitan zatitu zuten: Ipar Vietnam (Gerra Hotzaren garaian Txinaren eta SESBaren laguntza izan zuena) eta Hego Vietnam (Ameriketako Estatu Batuen laguntzarekin).

Zatiketa horren ondorioa izan zen Vietnamgo Gerra, 1958tik 1975era iraun zuena. 1976an, Ipar Vietnamek Hego Vietnam menderatzea lortu zuen, AEBetako soldaduak kanporatu zituzten eta Vietnameko Errepublika Sozialista sortu zen. 1990eko hamarkadaren amaieran, AEBekin zuen gatazka leunduz joan zen, eta negoziazio politikoak hasi ziren. Hizkuntza ofiziala vietnamera da, eta dirua, đồnga.

1. ↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
2. ↑ Vietnam. citypopulation.de (Noiz kontsultatua: 2022-7-18).