Artikulu honek erreferentziak behar ditu. Hemen erreferentzia egiaztagarriak gehituz lagun dezakezu. |
Zeelanda Berriko Agindupeko Lurra Zeelanda Berriko domeinua Dominion of New Zealand | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1907 – 1947 | |||||||||||
Monarkia konstituzionala Britainiar Inperioaren agindupeko lurra | |||||||||||
| |||||||||||
Ereserkia God Save the King/Queen | |||||||||||
Geografia | |||||||||||
Hiriburu | Wellington | ||||||||||
Biztanleria | 1.070.910 biz. | ||||||||||
Azalera | 268.021 km² | ||||||||||
Ekonomia | |||||||||||
Dirua | Zeelanda Berriko libra | ||||||||||
Kultura | |||||||||||
Hizkuntza(k) | ingelesa zeelandaberritarra eta maoriera | ||||||||||
Erlijioa | Protestantismo | ||||||||||
Historia | |||||||||||
Garai historikoa | XX. mendea Inperialismo Berria Lehen Mundu Gerra Bigarren Mundu Gerra Gerra Hotza | ||||||||||
Agindupeko Lurra bat bezala deklaratuta | 1907ko irailaren 26 | ||||||||||
Zeelanda Berriaren sarrera Lehen Mundu Gerran | 1914ko abuztuaren 4 | ||||||||||
Zeelanda Berriaren sarrera Bigarren Mundu Gerran | 1939ko irailaren 3 | ||||||||||
Westminter-reko Estatutuaren adopzioa | 1947eko azaroaren 25 | ||||||||||
|
Zeelanda Berriko Agindupeko Lurra edo Zeelanda Berriko domeinua (ingelesez: Dominion of New Zealand) Zeelanda Berriko koloniaren ondorengo historikoa izan zen. Monarkia konstituzional bat izan zen, Britainiar Inperioaren barnean autogobernu maila handia zuena.
Zeelanda Berria Britainiar Koroaren kolonia bat bihurtu zen 1841ean eta gobernu arduratsua jaso zuen 1852an Konstituzio Legearekin. Zeelanda Berriak Australiako Federazioan ez parte hartzea aukeratu zuen eta 1907ko irailaren 26an Zeelanda Berriko domeinu bihurtu zen Eduardo VII.a erregea aldarrikatuz. Domeinu estatusa independentzia politikoaren ezaugarri publiko bat izan zen, gobernu arduratsuaren bidez mende erdi baino gehiago eboluzionatu zuena.
1907an milioi bat pertsona bizi ziren Zeelanda Berrian eta Auckland eta Wellington bezalako hiriak azkar hazten ari ziren. Zeelanda Berriko domeinuak britainiar gobernuari utzi zion bere kanpo-politika eratzen, eta Britainia Handiari jarraitu zion Lehen Mundu Gerran. 1923 eta 1926 Konferentzia inperialek Zeelanda Berriari itun politiko propioak negoziatzeko baimena ematea erabaki zuten, eta lehen itun komertziala 1928an sinatu zen Japoniarekin. Bigarren Mundu Gerra hasi zenean 1939an Zeelanda Berriko gobernuak berak hartu zuen gerran sartzeko erabakia.
Posta-gerran, domeinu terminoa erabilerarik ezan erori da. Kanpo arazoen gaineko subiranotasuna Westminster-reko estatutuarekin eman zen 1931n eta Zeelanda Berriko Parlamentuak onartu zuen 1947an. Hala ere, 1907ko errege aldarrikapena ez da baliogabetu eta gaur egun indarrean jarraitzen du.