3D XPoint (تلفظ: تری-دی کراس پوینت) یک فناوری حافظه غیر فرار (NVM) است که توسط شرکتهای اینتل و میکرون بهطور مشترک توسعه داده شد و اکنون دیگر تولید نمیشود. این فناوری در جولای 2015 معرفی شد و از آوریل 2017 تا جولای 2022 در بازار آزاد با نام تجاری Optane (محصول اینتل) در دسترس بود.
ذخیره اطلاعات در این فناوری بر اساس تغییر مقاومت حجمی انجام میشود که همراه با آرایهای از دسترسی به دادهها بهصورت شبکهای پشتهای و با استفاده از پدیدهای به نام Ovonic Threshold Switch (OTS) صورت میگیرد.
قیمت اولیه این حافظهها کمتر از حافظههای DRAM ولی بیشتر از حافظههای فلش بود.
بهعنوان یک حافظه غیر فرار، 3D XPoint دارای ویژگیهایی است که آن را از سایر حافظههای RAM و NVRAM موجود متمایز میکند. با اینکه نسلهای اولیه 3D XPoint از نظر ظرفیت یا سرعت چندان قابلتوجه نبودند، اما این فناوری برای تولید برخی از سریعترین SSDهای موجود تا سال 2019 با تأخیر نوشتن پایین مورد استفاده قرار گرفت.
از آنجا که این حافظه بهطور ذاتی سریع و byte-addressable است، نیازی به استفاده از تکنیکهایی مانند read-modify-write و حافظه نهان که برای بهبود عملکرد SSDهای سنتی استفاده میشوند، نیست. علاوه بر این، چیپستهایی مانند Cascade Lake با پشتیبانی داخلی از 3D XPoint طراحی شدهاند، که امکان استفاده از آن بهعنوان دیسک کش یا شتابدهنده را فراهم میکنند. این حافظه همچنین به اندازهای سریع است که بتوان از آن بهعنوان NVRAM یا حافظه پایدار (persistent memory) در قالب DIMM استفاده کرد.