BRCA1, breast cancer 1, early onset, BRCAI, BRCC1, BROVCA1, IRIS, PNCA4, PPP1R53, PSCP, RNF53, FANCS, breast cancer 1, DNA repair associated, BRCA1 DNA repair associated, Genes
پروتئین ۱ مستعدکننده به سرطان پستان (انگلیسی: Breast cancer type 1 susceptibility protein) که بیشتر با نام اختصاری BRCA1 شناخته میشود (بخوانید: بِـرَکا وان؛ /ˌbrækəˈwʌn/) یک پروتئین و ژن است.[۴] اُرتولوگهای این پروتئین در سایر گونههایمهرهداران وجود دارد، اما ژنومبیمهرگان، پروتئینهای دیگری با شباهت کمتر به BRCA1 را کدگذاری میکند.[۵] این ژن در انسان، یک ژن سرکوبگر تومور است[۶][۷] (که به آن «ژن محافظ» هم میگویند) و کارش ترمیم دیانای است.[۸]
BRCA1 و BRCA2 پروتئینهایی مستقل و نامرتبط با هم هستند،[۹] اما هر دو در بافت پستان و برخی بافتهای دیگر بیان میشوند به ترمیم دیانای یا تخریب سلول در صورت عدم ترمیمپذیری دیانای کمک میکنند. این دو در ترمیم آسیبهای کروموزومی دخالت داشته و نقش مهمی در بازسازیهایِ عاری از خطایِ شکستگیهای دورشتهای دیانای دارند.[۱۰][۱۱] اگر این دو ژن خودشان در اثر جهش آسیب ببینند، دیانای آسیبدیده دیگر ترمیم نخواهد شد و این موضوع احتمال بروز سرطان پستان را افزایش میدهد.[۱۲][۱۳] بههمین دلیل به این دو، «پروتئینهای مستعدکننده به سرطان پستان» یا «ژنهای مستعدکننده به سرطان پستان» میگویند. الل غالب ژن، عملکرد سرکوبگر تومور دارد، حال آنکه جهشهای تخریبزای ژن، سبب از دست رفتن این عملکردِ مهم آنها شده و در نتیجه، احتمال سرطان پستان افزایش مییابد.[۱۴]
BRCA1 در کنارِ سایرِ سرکوبگرهای تومور، حسگرهای آسیب دیانای و هدایتگرهای پیام سلولی، یک پروتئین بزرگ چندبخشی را به نام BASC میسازند (کمپلکس پایش و مراقبت از ژنوم مرتبط با BRCA1).[۱۵] پروتئین BRCA1 با آرانای پلیمراز II و از طریق ریشهٔ کربوکسیل خود با کمپلکسهای هیستون داستیلاز در ارتباط است. در نتیجه این پروتئین در رونویسی ژن و بازسازی دیانای دو رشتهای،[۱۳]یوبیکوتیندار شدن، تنظیم رونویسی ژنی و چند عمل دیگر نقش دارد.[۱۶]
حق امتیاز روشهای تشخیص احتمال جهش در BRCA1 و BRCA2 افراد در اختیار میریاد جنتیکس است.[۱۷][۱۸]مدل کسبوکار این شرکت و نحوهٔ ارائه انحصاری این روشهای تشخیصی که از یک شرکت نوپا در سال ۱۹۹۴ آغاز و به یک شرکت سهامی عام با ۱۲۰۰ کارمند و ۵۰۰ میلیون دلار درآمد در سال ۲۰۱۲ انجامید،[۱۹] سبب بروز اختلاف نظرها و مناقشاتی دربارهٔ قیمت زیاد این تستهای آزمایشگاهی و عدم توانایی درگرفتن نظرهای ثانویه از سایر آزمایشگاههای تشخیصی شد و سرانجام به شکایت و طرح دعوی حقوقی در دادگاه منجر شد.[۲۰]
↑خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام pmid10783165 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑Starita LM, Parvin JD (2003). "The multiple nuclear functions of BRCA1: transcription, ubiquitination and DNA repair". Current Opinion in Cell Biology. 15 (3): 345–350. doi:10.1016/S0955-0674(03)00042-5. PMID12787778.
↑خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام US_5747282 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام US_5837492 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).