Gallipolikampanje

Gallipolikampanje (ûnderdiel fan 'e Earste Wrâldoarloch) Australyske troepen bestoarmje in Osmaanske rinfuorge. datum: 17 febrewaris 1915 – 9 jannewaris 1916 plak: Gallipoliskiereilân, oan 'e Dardanellen, yn it Osmaanske Ryk útkomst: Osmaanske oerwinning konfliktpartijen Feriene Keninkryk ● Austraalje ● Nij-Seelân ● Britsk-Ynje ● Dominion Nijfûnlân ● Sultanaat Egypte ● Britsk-Malta Frankryk stipe troch: Ruslân Osmaanske Ryk stipe troch: Dútslân Eastenryk-Hongarije befelhawwers Winston Churchill Herbert Kitchener Ian Hamilton Charles Monro Sackville Carden John de Robeck William Birdwood Frederick Stopford Henri Gouraud Maurice Bailloud Enver Pasja Mehmet Esat Pasja Cevat Pasja Otto Liman von          Sanders Mustafa Kemal Bey Wehib Pasja Erich Weber Favzi Pasja Yakup Şevki Pasja Kâzim Pasja sterkte      329.000        79.000        50.000        15.000        15.000          1.076 totaal: 489.000 stipe troch: 2.000 arbeiders     315.500             700 totaal: 316.000 ferliezen   56.707 deaden 123.598 ferwûnen      7.654 kriichsfinzenen 56.643 deaden 97.007 ferwûnen 11.178 kriichsfinzenen

De Gallipolikampanje, ek bekend as de Gallipolifjildtocht, de Slach om Gallipoli of de Slach om de Dardanellen, en yn Turkije as de Slach by Çanakkale (Turksk: Çanakkale Savaşı), wie in fjildtocht yn 'e Earste Wrâldoarloch, wêrby't de Westlike Alliëarden de trochfeart troch de see-ingten fan 'e Dardanellen en de Bosporus besochten te forsearjen om harren bûnsgenoat, it Keizerryk Ruslân, befoarriedzje te kinnen. Beide see-ingten wiene yn 'e hannen fan it Osmaanske Ryk, dat in Sintrale macht en in bûnsgenoat fan Dútslân wie. Troepen út it Feriene Keninkryk, Frankryk, Austraalje, Nij-Seelân, Britsk-Ynje en Nijfûnlân giene fan april 1915 ôf oan lân op it skiereilân Gallipoli, oan 'e kust fan 'e Dardanellen.

Harren bedoeling wie om it skiereilân op te marsjearjen en by de kust fan 'e See fan Marmara lâns nei de Osmaanske haadstêd Konstantinopel, dy't de Bosporus behearske. De ferovering fan Konstantinopel soe net inkeld de befoarrieding fan Ruslân folle makliker meitsje, mar ek de Sintralen in swiere slach tabringe. De Osmaanske ferdigening fan Gallipoli wie lykwols in stik taaier as de Alliëarden ferwachte hiene. De Alliëarde troepen kamen fêst te sitten yn brêgehaden oan 'e kust fan it skiereilân, dêr't him in útsichtsleaze rinfuorgestriid ûntjoech. Nei hast in jier fan nutteleas bloedferjitten waarden de Alliëarde troepen út Gallipoli evakuëarre; tsjin dy tiid wiene der yn 'e striid yn totaal 113.000 deaden fallen.

De Gallipolikampanje foarme in pynlike nederlaach foar de Alliëarden en yn it bysûnder foar de Britske minister fan Marine Winston Churchill, út waans koker it plan foar de fjildtocht kommen wie. Foar it Osmaanske Ryk wie it in grutte oerwinning, dy't de reputaasje makke fan 'e Osmaanske generaal Mustafa Kemal (letter de earste presidint fan Turkije) en de basis foarme foar de lettere Turkske Unôfhinklikheidsoarloch. De Gallipolikampanje wurdt ek beskôge as it oanbegjin fan it nasjonaal bewustwêzen fan Austraalje en Nij-Seelân. It ANZAC (Australian and New Zealand Army Corps) litte yn 'e striid om Gallipoli swiere ferliezen, dy't yn 'e beide lannen noch altyd elts jier betocht wurde op ANZAC Day.