Standermole

Opbou kast standermûne: 1. skoarbalken, 2. trep, 3. sturt, 4. kamrêd, 5. wjukkekrús, 6. stander, 7. stienbalke, 8. stienlist, 9. moalflier, 10. seal.

De standermole is it âldste type mûne fan Nederlân. In standermûne is hast hielendal fan ikehout boud en bestiet út twa dielen: in ûnderbou mei dêrboppe in kast. De meallerij sit yn de kast, dy't yn 'e regel twa en somtiden trije ferdjippings hat.

De namme fan de standermûne is ûntliend is oan de stander of staak, in likernôch 70 sintimer dikke stamme, dy't rjochtop yn in houten draachkonstruksje stiet en de kast draacht, dy't hielendal neffens de wyn draaid wurde kin. It fûnemint fan de mûne wurdt foarme troch mitsele fundearringspeallen.

De ûnderbou fan de standermûne wurdt foarme troch it krúswurk. De standerd wurdt oerein holden troch skoarbalken, dy't op harren plak holden wurde troch de horizontale krúsplaten en nei boppe ta einigje by it seal, in horizontale konstruksje dy't de kast ûnderstipet. In ûnderbou kin iepen, healiepen of ticht wêze; sokke standermûnen wurde dan iepen, healsletten resp. sletten standermûnen neamd. In trep oan de efterkant fan de kast liedt nei de binnenkant fan de mûne, De hiele mûne is relatyf maklik ôf te brekken en op in oar plak wer op te bouwen.

De wipmûne (of wipwettermmûne) is in type mûne dat syn oarsprong fynt yn de standermûne. Ut de wipmûne kaam letter it eartiids yn Fryslân soad foarkommende spinnekopmûntsje foar. De wipmûnen en ús spinnekoppen ferskille lykwols fan funksje en waarde'/wurde yn 'e regel foar it regeljen fan de wetterhûshâlding ynset. Ek de tsjintwurdich tige seldsume paltrokmûne is in type mûne dat trochûntwikkele is út de standermûne.


From Wikipedia, the free encyclopedia · View on Wikipedia

Developed by Nelliwinne