Back Ашотланд бызшәа (агермантә) Abkhazian Skots Afrikaans ስኮትኛ Amharic Idioma anglico escocés AN Scotta Englisc ANG स्कॉटिश भाषा ANP اللغة الإسكتلندية Arabic اسكتلاندى ARZ Escocés (llingua xermánica) AST Skots dili Azerbaijani
| Scots leid agus Scots | |
|---|---|
| Cineál | teanga nádúrtha agus teanga bheo |
| Úsáid | |
| Cainteoirí dúchais | 90,000 (1999) |
| Á labhairt | Albain, Tuaisceart Éireann agus Éire |
| Dúchasach do | Inse Orc, Comhairle Chrìochan na h-Alba, Albain, Inse Shealtainn agus Cúige Uladh |
| Stáit | an Ríocht Aontaithe agus Éire |
 | |
| Aicmiú teangeolaíoch | |
| teanga dhaonna teangacha Ind-Eorpacha teangacha Gearmáinice Gearmáinic an Iarthair an Angla-Fhreaslainnis Anglic (en)  | |
| Tréithe | |
| Córas scríbhneoireachta | aibítir Laidineach |
| Leibhéal leochaileachta | 2 leochaileach |
| Stair | history of the Scots language (en) |
| Cóid | |
| ISO 639-2 | sco |
| ISO 639-3 | sco |
| Glottolog | scot1243 |
| Ethnologue | sco |
| Linguist List | sco |
| UNESCO | 410 |
| IETF | sco |
| Endangered languages | 10894 |
Teanga Ghearmáinice is ea an Béarla Gallda,[1] nó an Albainis (Albainis: Scots[2]), a labhraítear in Albain. Tugtar Lallainnis (Albainis: Lallans, 'ísealchríocha') uirthi i bhfoinsí áirithe Gaeilge chomh maith. Úsáidtear an téarma Albainis Uladh go hoifigiúil le tagairt don chineál leagain a labhraítear i gCúige Uladh, go háirithe i dTuaisceart Éireann.
Is deacair a rá, cé acu teanga inti féin nó canúint de chuid an Bhéarla í an Albainis. Ón taobh amháin de, glactar leis gur ceann de sheanchanúintí an Bhéarla í an Albainis, ach tá canúintí traidisiúnta seanbhunaithe dá cuid féin ag an Albainis chomh maith. Is féidir dearcadh ar an Albainis freisin mar chuid den Bhéarla mar a labhraítear in Albain é, ach tá sí an-difriúil le Béarla na hAlban, is é sin, an leagan den Bhéarla Caighdeánach a chleachtaítear in Albain.
Maidir leis na cainteoirí dúchais, is é an t-ainm is minicí a thugann siad ar an teanga ná Scots nó braid Scots - is ionann braid agus broad an Bhéarla chaighdeánaigh. Is minic nach dtugann siad "Scots" ar a bhfuil á labhairt acu, ach ainmneacha cosúil le Doric nó Buchan Claik - is é sin, ainm na canúna cúinge. Ainm seanfhaiseanta é Scotch, ach chluinfeá sa chiall seo é an chorruair in Éirinn. Tá an t-ainm Lallans bunaithe ar Lowlands an Bhéarla, agus bhain scríbhneoirí an leabhair úd Ciste Cúrsaí Reatha úsáid as an leagan Gaeilge Lallainnis. Ainm é a d'fheicfeá ag scríbhneoirí Albanacha cosúil le Robert Burns agus Robert Louis Stevenson, cuir i gcás.
- They took nae pains their speech to balance,
- Or rules to gie;
- But spak their thoughts in plain, braid lallans,
- Like you or me.
Sa sliocht seo, is léir gurb é an chiall atá á cur in iúl leis an bhfocal Lallans ná "caint na ndaoine", "canúint na ndaoine simplí", seachas aon chineál teanga liteartha nó chaighdeánaithe: "Níor bhuair siad a gcloicne le gramadach ná le rialacha na teanga, ach labhair siad an rud a bhí ar a n-intinn i gcaint shimplí na ndaoine cosúil leat féin nó liomsa." (Robert Burns)
Nuair a thosaigh athbheochan na hAlbainise i dtús na fichiú haoise, baineadh úsáid as an bhfocal Lallainnis nó Lallans le tagairt don "Albainis shintéiseach" a bhí ag teacht ar an bhfód san am - is é sin, teanga liteartha a bhí curtha i dtoll le chéile as focail chanúnacha chomh maith le focail a tháinig as seanlitríocht na hAlbainise.
- ↑ Scottish Parliament translation guidelines.[1] Curtha i gcartlann 2022-01-03 ar an Wayback Machine
- ↑ Scots is the collective name for Scottish dialects known also as Doric, Lallans and Scotch or by more local names such as Buchan, Dundonian, Glesca or Shetland. [2].