Contae Ard Mhacha

Contae Ard Mhacha
Ard Mhacha (ga)
Suíomh
54° 21′ 00″ N, 6° 39′ 17″ O / 54.3499°N,6.6546°W / 54.3499; -6.6546
Stát ceannasach	an Ríocht Aontaithe
Comhthír na Ríochta Aontaithe	Tuaisceart Éireann
Príomhchathair	Ard Mhacha
Daonra
Iomlán	174,792 (2011)
• Dlús	139.39 hab./km²
Tíreolaíocht
Cuid de	Tuaisceart Éireann
Achar dromchla	1,254 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	Loch nEathach
Pointe is airde	Sliabh gCuillinn (573 m)
Ar theorainn le	Contae Lú Contae Thír Eoghain Contae an Dúin Contae Mhuineacháin Contae Aontroma
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC±00:00
Logainm.ie	100001

Is é Ard Mhacha nó Contae Ard Mhacha^[1] (Armagh as Béarla) é an contae is lú ó thaobh achair de i dTuaisceart Éireann. Tá sé suite i ndeisceart Chúige Uladh. Bhí cónaí ar Ríthe Chúige Uladh in Eamhan Macha, áit a raibh daingean ón 700 RC, agus de réir na nginealach ba í Macha Mongrua, a fuair bás i 667 RC, a thóg dún ann in aice le cathair Ard Mhacha fadó, agus is minic logainmneacha an cheantair luaite sa Rúraíocht. Ba in Ard Mhacha a thóg Naomh Pádraig a chéad eaglais cloiche in AD 444 agus tá ardeaglaisí ag an Eaglais Chaitliceach Rómhánach agus ag Eaglais na hÉireann sa chathair faoi láthair. Tá Brian Bóirmhe (Ború), a bhí ina Ard-Rí ar Éirinn go dtí 1014, curtha in Ard Mhacha

Tá cáil ar Ard Mhacha mar 'úllord na hÉireann', agus fástar a lán torthaí ann i gcónaí. Ba iad na plandóirí a chuir fúthu sa 17ú haois a chuir na húlloird ar dtús. Imrítear leagan de chluiche babhlaí in Ard Mhacha nach bhfaightear aon áit eile ach i gCorcaigh. Tá traidisiún láidir peile Ghaelaí sa cheantar agus bhuaigh foireann Ard Mhacha Craobh na hÉireann i 2002.

Tá Ard Mhacha theas, is é sin an ceantar tuaithe in aice na teorann le Contae Lú sa Phoblacht, sách náisiúnach. Caitliceachas an príomhreiligiún. Fuair a lán saighdiúirí Briotanacha bás ann i rith na dTrioblóidí.

1. ↑ “Contae Ard Mhacha/Armagh | logainm.ie” (ga). Bunachar Logainmneacha na hÉireann (Logainm.ie). An Coimisiún Logainmneacha. Dáta rochtana: 2023-06-22.