Chile

Chile

República de Chile (es) Chile (es)
Bandeira Brasón
Himno	Himno Nacional de Chile
Lema	«Por la razón o la fuerza» «By Right or Might» «Durch Überzeugung oder mit Gewalt» «Drwy Gyfiawnder neu Rym»
Localización
33°S 71°O / -33, -71
Capital	Santiago de Chile
Contén a división administrativa	Rexión Metropolitana de Santiago Rexión de Aisén Rexión de Antofagasta Rexión de Araucanía Rexión de Arica e Parinacota Rexión de Atacama Rexión de Biobío Rexión de Coquimbo Rexión de Los Lagos Rexión de Los Ríos Rexión de Magallanes e da Antártica Chilena Rexión de Maule Rexión de O'Higgins Rexión de Tarapacá Rexión de Valparaíso Rexión de Ñuble
Poboación
Poboación	19.458.000 (2021) (25,73 hab./km²)
Lingua oficial	lingua castelá
Xeografía
Parte de	América Latina Cono Sur América do Sur Pacto ABC Hispanoamérica
Superficie	756.102 km²
Bañado por	Océano Pacífico
Punto máis alto	Ojos del Salado (6.893 m)
Punto máis baixo	Océano Pacífico (0 m)
Comparte fronteira con	Arxentina Bolivia Perú
Datos históricos
Creación	18 de setembro de 1810
Evento clave 1 de xaneiro de 1818 independencia de Chile
Organización política
Forma de goberno	república democrática
Órgano executivo	Gabinete de Chile
• Presidente	Gabriel Boric (2022–)
Órgano lexislativo	Congreso Nacional de Chile ,
Membro de	Tratado de non proliferación de armas nucleares Grupo para as observacións da Terra Organismo para a Proscrición das Armas Nucleares na América Latina e o Caribe ../... 28+
PIB nominal	316.713.577.509 $ (2021)
Moeda	Peso chileno
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC−03:00 UTC−05:00 (→ Illa de Pascua)
Dominio de primeiro nivel	.cl
Prefixo telefónico	+56
Teléfono de emerxencia	131, 132, 133, 130 e 134
Código de país	CL
Sitio web	thisischile.cl…

Chile é un país de América do Sur, limitado ó norte polo Perú, ó leste por Bolivia e a Arxentina, cun total de 6.339 km de fronteiras terrestres,^[1] ó sur polo Estreito de Drake e ó oeste polo océano Pacífico. O seu nome oficial é República de Chile e a súa capital é a cidade de Santiago de Chile.^[2]

Chile descríbese normalmente como constituído de tres distintas zonas. A primeira delas, situada na costa occidental do Cono Sur e coñecida como Chile continental, comprende unha longa e estreita franxa de terra que se estende, maiormente, entre a ribeira suroriental do océano Pacífico e a cordilleira dos Andes, desde os 17º29'57'S ata os 56º32'S de latitude, ao longo de 4.270 km.^[3] O seu ancho máximo alcanza os 445 km no paralelo 52º21'S e o seu ancho mínimo, os 90 km en 31º37'S.^[4] A segunda, denominada Chile insular, corresponde aos territorios insulares no océano Pacífico Sur: por unha banda, o arquipélago Juan Fernández e as illas Desventuradas, pertencentes a América do Sur; doutra banda, a illa Sala y Gómez e a illa de Pascua, situadas na Polinesia. Chile continental e Chile insular totalizan unha superficie de 756.096,3 km². A terceira, chamada Territorio Chileno Antártico,^[5] comprendida entre os meridianos 90º e 53º oeste, é unha zona da Antártida de 1 250 257,6 km² sobre a cal Chile reclama soberanía, prolongando o seu límite meridional ata o Polo Sur. Esta reclamación está conxelada de acordo co estipulado polo Tratado Antártico,^[6] do que Chile é signatario, sen que a súa firma constitúa unha renuncia. Localízase tamén en Chile a punta sur de América do Sur: o Cabo Horn, que é tamén o punto máis próximo da Antártida. Tamén en Chile está o lugar considerado como o máis seco do planeta: o Deserto de Atacama.

Debido á súa presenza en América, Oceanía e a Antártida, Chile defínese a si mesmo como un país tricontinental.^[7]

Ademais, Chile exerce dereitos exclusivos, reclamacións de diverso grao e soberanía sobre o seu espazo marítimo, chamado Mar chileno.^[8] Este comprende o mar territorial (120.827 km²), a zona contigua (131.669 km²), a zona económica exclusiva ou «mar patrimonial», cunha superficie total de 3 681 989 km²,^[9] e a correspondente plataforma continental, cunha superficie de 145.194 km²,^[9] que tamén forman parte do territorio chileno^[10] Chile posúe un bordo costeiro de 6.435 km de lonxitude.^[11]

Os seus máis de 17 millóns de habitantes alcanzan índices de calidade de vida,^[12] e porcentaxe de globalización^[13] que se atopan entre os máis altos de América Latina.

1. ↑ Central Intelligence Agency (2011). "Field Listing: Land Boundaries". The World Factbook. Arquivado dende o orixinal (HTML) o 16 de agosto de 2011. Consultado o 1 de maio de 2011.  (en inglés)
2. ↑ O Congreso Nacional ten a súa sede en Valparaíso.
3. ↑ Hudson, Rex A. (1994). "Geography". En =GPO for The Library of Congress. Chile: A Country Study (en inglés). Wáshington D.C. (en inglés)
4. ↑ Instituto Nacional de Estatísticas (outubro de 2006). "Compendio estadístico 2006" (PDF). Consultado o 29 de novembro de 2007. 
5. ↑ Ministerio de Relaciones Exteriores (21 de xuño de 1955). "Decreto 1747 de 1955 del Ministerio de Relaciones Exteriores". Consultado o 20 de marzo de 2011. 
6. ↑ "Tratado Antártico" (PDF) (en inglés, francés, e ruso e castelán). 1 de decembro de 1959. Consultado o 20 de marzo de 2011. 
7. ↑ Presidencia de la República, Ministerio Secretaría General de Gobierno, MSGG (2007). "Geografía nacional: Situación, superficie y extensión". Arquivado dende o orixinal o 25 de maio de 2011. Consultado o 29 de novembro de 2007. 
8. ↑ Ministerio de Relaciones Exteriores (4 de xuño de 1974). "Decreto 346 de 1974 del Ministerio de Relaciones Exteriores". Consultado o 5 de maio de 2011. 
9. ↑ ^{9,0 9,1} Sea Around Us Project (s/f). "Exclusive Economic Zones (EEZ): Chile, Chile (Desventuradas Isl.), Chile (Easter Isl.), Chile (J. Fernandez, Felix and Ambrosio Isl.)" (en inglés). seaaroundus.org. Arquivado dende o orixinal o 22 de marzo de 2011. Consultado o 24 de marzo de 2011. EEZ area (shelf) of: Chile 2,009,299 (145.194) km², Desventuradas Isl. 449,805 km², Easter Isl. 720,395 km², J. Fernandez, Felix and Ambrosio Isl. 502,490 km² 
10. ↑ Ministerio de Justicia (23 de octubre de 1986). "Ley 18565 de 1986 del Ministerio de Justicia". Consultado o 3 de maio de 2011. 
11. ↑ Central Intelligence Agency, CIA (2011). "Field Listing: Coastline". The World Factbook (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 16 de agosto de 2011. Consultado o 30 de abril de 2011. 
12. ↑ Economist Intelligence Unit, EIU (2005). economist.com, ed. The World in 2005: Quality-of-life Index (PDF) (en inglés). p. 4. Consultado o 9 de marzo de 2011. 
13. ↑ Escuela Politécnica Federal de Zúrich, ETH (2010). "2010 KOF Index of Globalization" (PDF) (en inglés). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 29 de abril de 2011. Consultado o 9 de marzo de 2011.