Ditadura militar de Chile

A ditadura militar de Chile, tamén chamada Réxime Militar,^[1] foi o réxime ditatorial militar estabelecido en Chile entre o 11 de setembro de 1973 e o 11 de marzo de 1990, e por extensión coñécese así ao período da historia chilena en que devandita ditadura estivo vixente.

Este período comezou co golpe de estado que derrocou o goberno democrático do presidente Salvador Allende. As forzas armadas e de orde estabeleceron unha Xunta Militar de Goberno presidida polo comandante en xefe do Exército, Augusto Pinochet, quen se convertería no líder da ditadura durante toda a súa extensión. O resto da Xunta estivo conformada nos seus primeiros anos por José Toribio Merino, Gustavo Leigh e César Mendoza, en representación da Armada, a Forza Aérea e Carabineros respectivamente. Aínda que orixinalmente tivo un neto carácter militar, co paso dos anos foron incorporándose colaboradores civís ao goberno.

O novo réxime caracterizouse por un modelo autoritario, estabelecido sobre principios emanados da ultradereita, tales como o anticomunismo, a prohibición legal dos partidos políticos (até 1987),^[2] a prohibición dos sindicatos, a limitación da liberdade de expresión, a disolución do Congreso Nacional (substituído por unha Xunta Militar de Goberno) e a carencia de democracia.^[3] O anterior reflectiouse nas sistemáticas violacións dos dereitos humanos cometidas pola ditadura,^[4][5] rexistrándose cando menos 28 259 vítimas de prisión política e tortura,^[6][7] 2298 executados e 1209 detidos desaparecidos.^[8] Sumado ao anterior, a medida sancionatoria que afectou ao maior número de opositores foi o exilio político, con máis de 200 000 persoas en total (expulsados e autoexiliados) coas súas familias, o que representou o meirande movemento emigratorio na historia do país.^[9]

Durante este tempo, Chile experimentou unha notoria transformación económica, social e cultural. No estritamente económico, significou unha mudanza radical de orientación do papel do estado, dun rol produtor e interventor a un de tipo subsidiario, inspirado nas doutrinas económicas neoliberais. No social, significou o dominio sen contrapeso dos sectores empresariais, o aumento sostido da desigualdade de ingreso,^[10][11] xunto cun incremento na precariedade e inestabilidade laboral dos sectores asalariados. No cultural, deu lugar ao denominado «apagón cultural», caracterizado pola represión e censura de certas manifestacións culturais consideradas contrarias aá liña oficial.^[12]

En 1980, logo dun irregular plebiscito,^[13][14] foi aprobada unha nova constitución na cal Pinochet reafirmou o seu cargo como Presidente da República, mentres a Xunta de Goberno se limitaba ao poder lexislativo. O texto constitucional estabeleceu tamén unha serie de disposicións que, finalmente, permitirían o retorno á democracia como consecuencia do resultado do plebiscito do 5 de outubro de 1988. En devandito referendo, o pobo chileno denegoulle a Pinochet un novo mandato e, en consecuencia, celebráronse eleccións presidenciais democráticas o ano seguinte. A ditadura militar acabou en 1990 coa entrega de mando de Augusto Pinochet ao novo presidente Patricio Aylwin, comezando así un novo período histórico coñecido como Transición á democracia.

1. ↑ Fernández, Oriana (5 de xaneiro de 2012). "¿"Dictadura" o "régimen" militar? Connotados historiadores entran a la polémica por cambio en los textos escolares". La Segunda. Consultado o 19 de outubro de 2017. 
2. ↑ "La Junta Militar chilena autoriza los partidos políticos, excepto los marxistas". El País. 16 de xaneiro de 1987. Consultado o 12 de outubro de 2015. 
3. ↑ Fermandois, Joaquín, Mundo y fin de mundo, Chile en la política mundial 1900-2004, 2005, p.397-400
4. ↑ (Vial 2002, pp. 236–239)
5. ↑ Correa y otros (2002). Historia del siglo XX chileno. pp. p. 280–283. 
6. ↑ Comisión Nacional sobre Prisión Política y Tortura. "Nómina de personas reconocidas como víctimas" (PDF). Consultado o 5 de xaneiro de 2012. nominavalech 
7. ↑ Instituto Nacional de Derechos Humanos. "Informe de la Comisión Presidencial Asesora para la Calificación de Detenidos Desaparecidos, Ejecutados Políticos y Víctimas de Prisión Política y Tortura" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 24 de setembro de 2015. Consultado o 5 de xaneiro de 2012. 
8. ↑ Comisión Nacional de Verdad y Reconciliación. "Informe - Tomo 2". Arquivado dende o orixinal o 24 de setembro de 2015. Consultado o 5 de xaneiro de 2012. 
9. ↑ Jorge A. Schiavon; Jorge Durand (21 de agosto de 2014). Perspectivas migratorias: Un análisis interdisciplinario de la migración internacional. Centro de Investigación y Docencia Económicas. p. 22. ISBN 978-607-7843-07-8. 
10. ↑ Larrañaga, Osvaldo (outubro de 2011). "Distribución de Ingresos en Chile: 1958 – 2001" (PDF). Consultado o 5 de xaneiro de 2012. desigualdad 
11. ↑ Schteingart, Daniel (2008). "Cambios socioeconómicos a partir de la década del ´70: los casos de Argentina y Chile". Consultado o 14 de novembro de 2023. 
12. ↑ Navarro Ceardi, Arturo. "Cultura, televisión y violencia en América Latina (El caso chileno)" (PDF). 
13. ↑ Mayarí Castillo Gallardo (2009). "Sistema político: partidos y marcos institucionales". Identidades políticas. Trayectorias y cambios en el caso chileno. Consultado o 12 de novembro de 2014. 
14. ↑ Luis Vega (1991). "Estado militar y transición democrática en Chile". Estado militar y transición democrática en Chile. Consultado o 12 de novembro de 2014.