Os escitas[1] (do grego Σκύθης, Σκύθοι), tamén coñecidos como Scyth, Saka, Sakae, Iskuzai ou Askuzai, foron un antigo pobo nómade de Eurasia, que habitaba a rexión de Escitia. Os escitas clásicos dominaron a estepa póntica desde aproximadamente o século VII ata o século III a.C.[2] Tamén se lles adoita chamar escitas pónticos, escitas europeos ou escitas occidentais.[3][4] Formaban parte dunha cultura escita máis ampla, que se estendía pola estepa eurasiática.[5][6] Nun sentido máis amplo, escita tamén se utilizou para designar todos os primeiros nómades eurasiáticos,[6] aínda que a validez desta terminoloxía é controvertida.[5] Segundo Di Cosmo, serían preferibles outros termos como "nómades temperáns".[7] Os membros orientais das culturas escitas adoitan designarse especificamente como Sakas.[8]
Crese que os escitas eran de orixe iraniana.[9] Falaban unha lingua da rama escita das linguas iranianas,[10] e practicaban unha variante da antiga relixión iraniana.[11] Entre os primeiros pobos que dominaron a guerra montada,[12] os escitas substituíron os cimerios como a potencia dominante na estepa póntica no século VIII a.C.[13] Durante este tempo eles e os pobos afíns chegaron a dominar toda a estepa eurasiática desde as montañas dos Cárpatos no oeste ata a meseta de Ordos no leste,[14][15] creando o que se chamou o primeiro imperio nómade de Asia Central.[13][16] Con base na actual Ucraína e no sur de Rusia, chamáronse 'Scoloti e foron dirixidos por unha aristocracia guerreira nómade coñecida como os escitas reais.
No século VII a.C., os escitas cruzaron o Cáucaso e atacaron con frecuencia o Oriente Medio xunto cos cimerios, tendo un papel importante no desenvolvemento político da rexión.[13][16] Arredor de 650-630 a.C., os escitas dominaron brevemente os medos da meseta iraniana occidental,[17][18] estendendo o seu poder ata as fronteiras de Exipto.[12] Despois de perder o control sobre Media, continuaron intervindo nos asuntos do Oriente Medio, desempeñando un papel fundamental na destrución do Imperio Asirio na batalla de Nínive no 612 a.C. Posteriormente, os escitas participaron en frecuentes conflitos co Imperio Aqueménida e sufriron unha importante derrota contra Macedonia no século IV a. C.[12] e foron posteriormente conquistados gradualmente polos sármatas, un pobo iraniano relacionado que vivía ao seu leste.[19] A finais do século II a.C., Mitrídates VI capturou a súa capital na Neapolis escita en Crimea e os seus territorios incorporáronse ao reino do Bósforo.[11] Naquela época xa estaban helenizados. No século III d.C., os sármatas e os últimos restos dos escitas estaban dominados polos alanos e estaban sendo abrumados polos godos. A comezos da idade media, os escitas e os sármatas foran en gran parte asimilados e absorbidos polos primeiros eslavos.[20][21] Os escitas foron fundamentais na etnoxénese dos osetios, que se cre que descenden dos alanos.[22]
Os escitas tiveron un papel importante na Ruta da Seda, unha vasta rede comercial que conecta Grecia, Persia, a India e a China, contribuíndo quizais á prosperidade desas civilizacións.[23] Os traballadores metálicos establecidos fabricaron obxectos decorativos portátiles para os escitas. Estes obxectos sobreviven principalmente en metal, formando unha arte escita distintiva.[24]
O nome dos escitas sobreviviu na rexión de Escitia. Os primeiros autores continuaron empregando o termo "escita", aplicándoo a moitos grupos alleos aos escitas orixinais, como hunos, godos, turcos, ávaros, kházaros e outros nómades sen nome.[11][25]