Lingua mochica

Mochica
Outros nomes:	Chimu, Yunga, Yunka
Falado en:	Perú
Rexións:	Lambayeque
Extinción:	c. 1920
Familia:	Chimú ?  Mochica
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	omc
Mapa
Status
O mochica está clasificado como extinto polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[1]

A lingua mochica, yunga ou yunka (muchik) é unha das linguas que se falaban na costa e parte da serra norte do Perú. Foi unha das linguas xerais do país na chegada dos conquistadores españois (século XVI) como o foron tamén o quechua, o aimará, o quingnam, o uru e o puquina.

O mochica amosa moitas características radicalmente diferentes das linguas quechuas e da lingua aimará, as dúas meirandes familias lingüísticas andinas, que si intercambiaron gran cantidade de léxicos.^[2] A investigación realizada por Alfredo Torero sobre esta lingua ten como fonte de datos principal a Gramática de la lengua yunga que escribiu en 1644 o sacerdote peruano Fernando de la Carrera Daza. Do mesmo xeito, toma en conta o Rituale seu Manuale Peruanum de Luis Jerónimo de Oré de 1607 con só seis páxinas sobre o mochica escritas por un autor anónimo (este manual recolle oracións e sermóns breves en varias linguas da época). Ademais, considérase tamén a lista de voces mochicas que elaborou o bispo Baltazar Martínez Compañón a finais do século XVIII e a obra de Ernst Middendorf, Das Muchik oder die Chimu-Sprache de 1892.

A comezos do século XXI, algunhas institucións lambayecanas como o capítulo local do INCe algúns colexios de Chiclayo comezaron programas de ensino desta lingua sobre a base da bibliografía rescatada polos investigadores, como a gramática de De la Carrera.^[3]

1. ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
2. ↑ Paul Heggarty. O seu artigo en Estudios sobre lenguas andinas y amazónicas ISBN 978-9972-42-972-9
3. ↑ El Idioma Muchik - Reportaje llevado al aire por el canal peruano América Televisión