Preformacionismo

Na historia da bioloxía, o preformacionismo (ou preformismo) é unha teoría científica que noutros tempos foi moi popular que di que os organismos se desenvolven a partir de versións en miniatura deles mesmos. En vez de considerar que os seres vivos se desenvolvían pola ensamblaxe de distintas partes, os preformacionistas crían que a forma das cousas vivas existía xa de maneira real antes do seu desenvolvemento ontoxénico.^[1] A teoría preformacionista suxería que todos os organismos foron creados ao mesmo tempo, e que as sucesivas xeracións crecían a partir de homúnculos ou animálculos, que existían desde o comezo da creación.

A teoría oposta é a epixénese^[2] (ou neoformismo),^[3] que, neste contexto, é a negación do preformacionismo. Contraria ao preformacionismo "estrito", esta teoría baséase na noción de que "cada embrión ou organismo prodúcese gradualmente a partir dunha masa indiferenciada por medio dunha serie de pasos e estadios durante os cales se van engadindo novas partes" (Magner 2002, p. 154).^[4] Esta palabra aínda se usa, pero nun sentido máis moderno, para indicar aqueles aspectos da xeración da forma durante a ontoxenia que non son estritamente xenéticos, ou, noutras palabras, que son epixenéticos.

Ademais, á parte destas distincións (nas oposicións preformacionismo-epixénese e xenética-epixenética), os termos desenvolvemento preformista, desenvolvemento epixenético e embrioxénese somática tamén se utilizan noutro contexto: en relación coa diferenciación dunha liña de célula xerminal. No desenvolvemento preformiista, a liña xerminal está presente desde os inicios do desenvolvemento. No desenvolvemento epixenético, a liña xerminal está presente tamén, pero aparece máis tarde. Na embioxénese somática, non existe unha liña xerminal distinguible.^[5] Algúns autores chaman desenvolvemento weismannista (ou preformista ou epixenético) a aquel no que hai unha liña xerminal diferenciada.^[6]

As ideas históricas do preformacionismo e epixénese, e a rivalidade entre elas, son obviadas hoxe pola comprensión contemporánea do código xenético e as súas bases moleculares xunto coa bioloxía do desenvolvemento e a epixenética.

1. ↑ Maienschein, Jane, "Epigenesis and Preformationism", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2008 Edition), Edward N. Zalta (ed.).
2. ↑ Segundo o Oxford English Dictionary:

   A palabra é usada por W. Harvey, Exercitationes 1651, p. 148, e no English Anatomical Exercitations 1653, p. 272. Explícase que significa 'partium super-exorientium additamentum', 'a adición de partes que nacen unhas doutras'.

   Tamén cómpre citar este esbozo de definición dada aquí (v. gr., "A formación dun xerme orgánico como un novo produto"):

   teoría da epixénese: a teoría de que o xerme se orixíia (por sucesivas acrecións), e non simplemente por desenvolvemento, no proceso de reprodución. ... A teoría oposta era coñecida antes como 'teoría da evolución'; para evitar a ambigüidade deste nome, agora fálase principalmente de 'teoría da preformación', e ás veces como da 'envoltura' ou 'emboîtement'.

3. ↑ Callebaut, Marc, 2008: Historical evolution of preformistic versus neoformistic epigenetic thinking in embryology Arquivado 10 de marzo de 2014 en Archive.is. Belgian Journal of Zoology 138(1): 20-35.
4. ↑ Magner, Lois. A History of the Life Sciences. New York: Marcel Dekker, Inc, 2002
5. ↑ Buss, L.W. (1987). The Evolution of Individuality. Princeton University Press, Princeton, NJ, p. 20 [1].
6. ↑ Ridley M (2004) Evolution, 3rd edition. Blackwell Publishing, p. 295-297.