Tandava (en sánscrito ताण्डव, transcrito tāṇḍava) é unha danza realizada polo deus hindú Shiva. Segundo a mitoloxía hindú, o tandava de Shiva, ou ananda tandava é unha danza salvaxe, e esta danza é a fonte do ciclo de creación, preservación e disolución.
Mentres o Rudra Tandava mostra a súa natureza violenta primeiro como o creador e despois como o destrutor do universo, incluso a propia morte, o Ānanda Tandava é Shiva como quen se deleita coa súa creación: o universo.[1] Na mitoloxía hindú, Shiva chámase Nataraja, "Señor da danza".[2]
O nome Tandava provén de Tandu (en sánscrito: तण्डु ), o compañeiro de Shiva que ensinou a Bharata Muni (autor do Natyashastra) os movementos de Angahara e Karana na danza Tandava. Algúns estudosos pensan que o propio Tandu debeu ser o autor dunha obra anterior que se incorporou ao Natyashastra. De feito, as artes clásicas da danza, a música e a canción poden derivarse dos mudras e rituais do shivaísmo.[3]
Os 32 Angahara e 108 Karana son discutidos por Bharata no capítulo 4 do Natya Shastra, Tandava Lakshanam.[4] Karana é a combinación de movementos de mans e pés que forman unha figura de baile. Angahara está composta por sete ou máis karanas.[5] As 108 karanas do Tandava poderían usarse para danzar, loitar e autodefensa, así como outros movementos específicos.
A danza é unha alegoría visual das cinco manifestacións principais da enerxía eterna: [6]
- Shrishti - creación, evolución
- Sthiti - preservación, apoio
- Samhara - destrución, evolución
- Tirobhava - ilusión
- Anugraha - solución, emancipación, graza
Deste xeito, tandava simboliza os ciclos cósmicos de creación e destrución, así como o ritmo diario de nacemento e morte.
O Tandava, como se representa no drama da danza sacra do sur da India, ten movementos enérxicos. Feito con alegría, o baile chámase Ananda Tandava. Realizado de forma violenta, o baile chámase Rudra Tandava. Polo menos sete tipos de Tandava están listados nos textos hindús: Ananda Tandava, Tripura Tandava, Sandhya Tandava, Samhara Tandava, Kali (Kalika) Tandava, Uma Tandava e Gauri Tandava.[5] Non obstante, algúns cren que hai até 16 estilos ou tipos.
"Cantas danzas diferentes de Shiva se coñecen entre os seus seguidores non podo dicir. Sen dúbida, a idea básica detrás de todas estas danzas é máis ou menos a mesma, é dicir, a manifestación da enerxía rítmica primaria. Sexa cal fosen as orixes da danza de Shiva, converteuse a imaxe máis clara da actividade divina que se atopa en calquera arte ou relixión". (Ananda Coomaraswamy) [7]
A danza realizada pola Deusa Parvati en resposta ao Tandava de Shiva chámase Lasya. Aquí os movementos son suaves, graciosos e ás veces eróticos. Algúns estudosos din que Lasya é a versión feminina de Tandava. Lasya ten dous tipos: Jarita Lasya e Yauvaka Lasya.[8]
As escrituras hindús contan de varias ocasións nas que Shiva ou outros deuses bailaron o Tandava. Por exemplo, o stotra Shivapradosha di que cando Shiva baila o Sandhya Tandava, os outros deuses como Brahma, Vishnu, Sarasvati, Lakshmi e Indra tocan instrumentos musicais e cantan eloxios de Shiva.[5]
Ganesha, o fillo de Shiva, está representado nas estatuas dos templos como Ashtabhuja tandavsa nritya murtis (forma de oito brazos de Ganesha bailando Tandava).[9] O Bhagavatapurana conta como Krishna baila o seu Tandava sobre a cabeza da serpe Kaliya.[10] Segundo a tradición xainista, dise que Indra bailou o Tandava na honra de Rishaba cando naceu.[11]