Algey Rheam fossylagh: Eash Roie-Chambriagh - jiu | ||
---|---|---|
![]()
| ||
Rang oaylleeagh | ||
| ||
Possanyn bentyn rish | ||
She possan bea-oaylleeagh eh Algae (algaghyn). She bioagyn bunneydagh t'ayn, as ad hetra-veeagh liorish co-haaghey sollysh son y chooid smoo. Ta fir jeu un-chillagagh as fir elley yl-chillagagh, myr sampleyr, famlee vooarey. T'ad cur famlagh er ny fir varrey smoo dy cadjin.
V'ad cliaghtey goaill stiagh Cyanobacteria prokaryotagh myr algaghyn, agh rere eieyn cadjin jeianagh, t'ad ny s'faggys da bacteyryn.[1][2] Ta algaghyn çheet er bioagyn eukaryotagh ynrican jiu.[3] Myr shen, ta çheshvean as plastaidyn far-chrackanagh ec feer algaghyn rere'n eie t'ayn nish.[1][4] She possan paraphyletagh sa polyphyletagh t'ayn,[1] er y fa nagh vel eh goaill stiagh dagh cloan y çhennayr co-chadjin s'jerree as cha nel shennayr algagh co-chadjin ec dagh fer jeu. Ny yei shen, t'eh jeeaghyn dy vel co-vun ec y plastaidyn oc.[5]
Ta feanish fossyllagh ayn jeh algaghyn mysh 3 billioon blein er dy henney, 'syn Eash Roie-Chambriagh
Cha nel ymmodee oltyn lossreeyn thallooin ec algaghyn. Cha nel duillagyn, rhisoidyn ny fraueyn oc. Ta ymmydee jeu hene-veeagh, agh ta fir elley micsotrophagh (goaill bree liorish co-haaghey sollysh as liorish goaill stiagh carboan orgaanagh, myr sampleyr, liorish ee killagyn. Ta kuse dy ghooie un-chillagagh croghey er bree çheumooie as cha nel farrys co-haaghey sollysh oc. Dys geddyn sliught, ta fir jeu rheynn dy neucheintyssagh, agh ta saaseyn crampit sheelraghey keintyssagh ec fir elley.[6]
Ta farrys co-haaghey sollysh algey jeh Cyanobacteria 'sy toshiaght, as myr shen, t'ad cur magh ocsygien myr fo-hroar co-haaghey sollysh. Shen anchasley rish obbraghyn bacteyryn elley ta co-haaghey sollysh.