Hukumar Lafiya ta Duniya ( W.H.O ) hukuma ce ta musamman ta Majalisar Dinkin Duniya wacce ke da alhakin kula da lafiyar jama'a na duniya.[1][2] Cibiyar ta na a birnin Geneva, Switzerland sannan tana da tana da ofisoshin yanki guda shida da sauran ofisoshi guda 150, a sauran kasashe.[3]
An kafa W.H.O mulki a ranar 7, ga watan Afrilun shekarar 1948, kuma gudanar da taron ta na farko a ranar 24, ga watan July na wannan shekarar [4]wanda ake tunawa da shi a matsayin Ranar Kiwon Lafiya ta Duniya.[5] Ta kunshi kadarori, ma'aikata, da kuma aikinsu na Kungiyar Lafiya ta League of Nations da kuma Office International d'Hygiène Publique da ke Paris, ciki har da Kididdigar Cututtuka na Duniya (ICD).[6] Aikinta ya fara da gaske a cikin 1951, biyo bayan sanya kuɗaɗa da albarkatun fasaha da dama.[7]
Babban kudirin (WHO) shine bunkasa kiwon lafiya da kuma kariya daga cututtuka tare da taimakawa masu rauni a duk fadin duniya. Tana bayar da tallafi na fasaha ga kasashe, tsara daidaicin kiwon lafiya a duk fadin duniya, tattara bayanai akan harkokin kiwon lafiya na duk duniya, kuma suna taka rawa a matsayin dandalin tattaunawa akan akan abubuwan da suka shafi kiwon lafiya.[2] Mujallarta ta musamman, World Health Report tana bayar da bayanai akan abubuwan da suka shafi kiwon lafiya na duniya baki daya.[8]
Majalisar Dinkin Duniya ta taka rawa na musamman akan nasarorin kiwon lafiyar jama'a, wanda sukayi fice sun hada da kawo karshen cutar Agana (smallpox),
bayar da shawarwari kan kiwon lafiyar ta duniya, sannan Kuma da sa ido kan matsalolin lafiyar jama'a, dai-daita martanin gaggawa, da inganta lafiyar dan adam.[9] Yana bayar da taimakon fasaha ga ƙasashe, ya kafa ƙa'idodin kiwon lafiya na duniya da jagororin, kuma yana tattara bayanai kan al'amuran kiwon lafiyar duniya ta hanyar binciken Lafiya ta Duniya. Babban littafinsa, Rahoton Kiwon Lafiya na Duniya, yana kuma ba da ƙididdigar ƙwararrun batutuwan kiwon lafiya na duniya da ƙididdigar kiwon lafiya akan dukkan ƙasashe.[10] Har ila yau, Hukumar ta (W.H.O) ta zama dandalin taro da tattaunawa kan al'amuran kiwon lafiya.[1]
Hukumar ta (W.H.O) ta taka rawar gani a nasarorin da aka samu game da kiwon lafiyar jama'a, ta duniya, musamman kawar da cutar sankarau, da cutar shan inna, da samar da allurar rigakafin cutar ta Ebola . Abubuwan da ta sa a gaba yanzu sun hada da cututtuka masu yaduwa, musamman HIV / AIDS, Ebola, COVID-19, zazzabin cizon sauro da tarin fuka, cututtuka marasa yaduwa irin su cututtukan zuciya da kansar; lafiyayyen abinci, abinci mai gina jiki, da wadatar abinci ; lafiyar aiki ; da shan kayan maye . A zaman wani ɓangare na kungiyar Ci gaba mai Dorewa, a WHA, wacce ta ƙunshi wakilai daga dukkan ƙasashe mambobi 194, tana matsayin babbar hukumar yanke shawara ta hukumar. Hakanan yana zaɓa da kuma ba da shawara ga kwamitin zartarwa wanda ya ƙunshi ƙwararrun likitoci 34. Kungiyar ta WHA tana yin taro a kowace shekara kuma tana da alhakin zabar babban darakta, da sanya manufofi da kuma fifiko, da kuma amincewa da kasafin kudin hukumar ta WHO da ayyukan ta. Babban darakta janar na yanzu Tedros Adhanom, tsohon ministan lafiya kuma ministan harkokin wajen Habasha, wanda ya fara wa’adinsa na shekaru biyar a ranar 1, ga watan Yulin 2017. [11]
WHO na dogaro da gudummawa daga kasashe membobin kungiyar (wadanda aka tantance su da na son rai) da kuma masu bayar da tallafi na masu zaman kansu. Jimlar kasafin kudin da aka amince dashi na 2020-2021. ya haura $ 7.2 biliyan,[1][12] wanda yawancinsu ke fitowa daga gudummawar son rai daga mambobin ƙasashe. Ana tantance gudummawar ta hanyar tsari wanda ya hada da GDP na kowane mutum. Daga cikin manyan masu ba da gudummawa akwai Jamus (wacce ta ba da gudummawar 12.18% na kasafin kuɗi), Gidauniyar Bill & Melinda Gates (11.65%), da kuma Amurka (7.85%).[13]