Atizay

Atizay oswa La (an fransè:Art) se yon aktivite, pwodui a nan aktivite sa a oswa lide yon moun genyen de li, ki fè esprè adrese nan sans yo, emosyon yo, entwisyon yo ak entèlijans lan. Atizay se espesifik nan moun oswa nan nenpòt lòt konsyans, tankou ki rive soti nan yon entansyon, e aktivite sa a pa gen okenn fonksyon defini pratik. Nou konsidere tèm nan "atizay" kòm opoze a lanati "li rive fèt tankou yon pouvwa ki pwodwi san refleksyon",^[1] ak syans "ki fèt kòm konesans ki pi endepandan nan aplikasyon yo".^[1]

Vreman vre, definisyon konsèp sa a varye anpil selon tan ak kote, e okenn nan yo pa aksepte inivèsèl. Kidonk, pou Marcel Mauss^[2], “Zèv da, pa definisyon, se bagay jan li rekonèt pa yon gwoup”. Se poutèt sa koleksyon pwodiksyon atistik yo ka klase epi apresye yon fason diferan selon kilti, otè, enstitisyon ak peryòd.

Nan Ewòp, depi nan fen XVIII^e syèk^[3], tèm sa a kouvri sitou sa yo rele "Boza" pwodui tankou eskilti, achitekti, la grafik (ki gen ladan penti oswa desen), epi tou mizik, dans, pwezi (yo dwe pran nan sans klasik la nan tèm, mo pwezi a ki deziyen tou de pwezi lirik, ki koresponn ak siyifikasyon modèn nan pwezi, pwezi trajik, sa vle di teyat la ak pwezi sezon) ak literati. Depi lè sa a nou te ajoute, pami lòt moun, imaj k ap deplase (sinema, televizyon, atizay dijital), pèfòmans an dirèk (teyat, mim), fotografi, komik, ak, pi lajman, mòd, byenke lèt la pi souvan asosye ak domèn atizana pa itilizasyon ak fonksyonalite li. Klasifikasyon atizay la sepandan pa inivèsèl epi chèche yon klasifikasyon inanim sanble enposib^[4], menm yon anakwonism^[5].

Konsepsyon atizay sa a kòm yon aktivite otonòm, kòm pwodiksyon atis objè ke nou dakò jwenn bèl x selon yon preferans. gou, dat depi XVIII^e ak XIX^e syèkyo. Men, yo souvan konsidere ke ati modèn ak atizay kontanporen te abandone prizon an nan sèl nosyon bèl oswa style intemporel pou plis jeneralman chèche defi oswa menm. 'deranje' obsèvatè a, pa egzanp pa transgresyon oswa break^[6].

Nan XXI^e syèk la, n ap temwen tou de pwopagasyon nosyon atizay la (absòbe ansyen sivilizasyon yo, entegre diferan medya ak fòse nou pale de "atis", tout ak pwodiksyon elaji planetè eksponansyèl^{[Referans nesesè]}) ak nan menm tan an simonte li yo pa sivilizasyon an nan tout ekran an, ki melanje tout bagay. Yon fenomèn konsa ankouraje nou fikse referans epi pa aplike nosyon Lwès la nan "ati" nan tout bagay ki gen yon objektif estetik sou tout kontinan. Pou fè sa, li enpòtan pou etabli kwonoloji ak jewografi pwodiksyon nan yon istwa jeneral pwodiksyon imen^{[note 1]}.

1. ↑ ^1,0 et ^1,1 « ART : Définition de ART ». www.cnrtl.fr. Retrieved 2016-09-19. 
2. ↑ Marcel Mauss, Manuel d'ethnographie [Kou anseye ant 1926-1939], Payot, Paris, 1971 ca/classiques/mauss_marcel/manuel_ethnographie/manuel_ethnographie.html 1947, p. 89; te site pa Thierry de Duve, In the name of art, Minuit, Paris, 1989, p. 10.
3. ↑ Cf. Louis-Abel Fontenai nan Bonafous, aba Fontenay (1736-1806), Diksyonè atis. Avi istorik ak rezone achitèk yo, pent Pirats Art Network, graveur, sculpteur, mizisyen, aktè & dansè; printers, watchmakers & mechanics, Paris, 1776 (sou entènèt tome 1 id =sPiOWkG5LbAC&printsec=frontcover tome 2): repr. Jenèv, 1972.
4. ↑ Gade pa egzanp, tèks Jacqueline Lichtenstein, "Le parallel des arts", nan La Peinture, op.cit., p. 385-388; oswa sinon Dominique Chateau, « Art » ak Jacqueline Liechtenstein, « Konparezon atizay yo », nan European vocabulary of philosophies: dictionary of untradutable, dir. Barbara Cassin, Seuil, Dictionaries le Robert, 2004 (ISBN 2-02-030730-8) (Ekstrè sou entènèt ).
5. ↑ Li, pa egzanp, nan konklizyon Pierre-Jean Haution, atik .php?lng=fr&pg=7187 Tèz - Poukisa gen plizyè atizay olye de yon sèl?, Site ac-grenoble.fr, 2006
   “[...] pale sou yon apwòch, yon pwosesis komen nan tout kreyasyon atistik. Men, dèyè inite sa a, li enposib pou nou pa pran an konsiderasyon reyalite pliryèl la pa premye nan tout boza, men nan travay atizay yo. »
6. ↑ Nathalie Heinich, Pou yon atis: transfòmasyon yo nan sitiyasyon pent ak sculpteurs, Paris, 2005 ( 1st  éd. 1996) (50 kesyon) (ISBN 2-252-03532-3).

Erè nan sitasyon : Des balises <ref> existent pour un groupe nommé « note », mais aucune balise <references group="note"/> correspondante n’a été trouvée