Back Keurajeuen ACE Monargie Afrikaans Monarchie ALS Monarquía AN राजतंत्र ANP ملكية Arabic ܡܠܟܘܬܐ ARC ملكيه ARZ Monarquía AST Монархия AV
| Monarchia |
|---|
| instantia de: forma de governamento[*] |
| subclasse de: monarchic system[*] |
.svg)
|
|
|
| Commons: Monarchy |
Un monarchia[1] es un systema de governamento in le qual le capite del stato es un sol individuo, le monarcha (greco: μονάρχης), qui es distincte e plus elevate del alteres (su «subjectos»). In contrasto al situation in republicas, le poter e functiones de iste non retorna periodicamente al populo pro esser delegate a un altere, ma passa de monarcha a monarcha per un principio de succession. On symbolisa sovente le position special del monarcha per su corona, su throno, su sceptro e altere emblemas de iste genere; dunque, on pote parlar de un «succession al corona» o «al throno». Iste transition es normalmente hereditari, ma il existe anque monarchias elective, tanto presente como passate (como Malaysia o le Sacre Imperio Roman). Le poteres del monarcha pote esser absolute (un tal regime es appellate un monarchia absolute, como le Arabia Saudita actual) o limitate per un lege basic o per costume (in qual caso on ha affaire a un monarchia constitutional, como le Svedia actual). In ambe casos, le rolo del monarcha in le governamento pote esser plus o minus large; un monarcha es a veces vermente capite e del governamento e del stato, ma a altere veces su governamento es formate per un altere (denominate secundo le caso prime ministro, vesir, cancellero, shogun...). Quando le constitution garanti que le governamento sia independente e responsabile ante le populo, un monarchia pote ben esser plenmente democratic; unes considera mesmo systemas como le monarchia constitutional de Australia, pro exemplo, como «republicas coronate».
Un monarcha heredita frequentemente le throno de plure statos al mesme vece; in iste caso, on dice que tal statos son in union personal. Il existe pro exemplo un union personal inter le Regno Unite e Canada e le altere regnos del Commonwealth. In tal casos, le monarcha es sovente representate per un delegato special: un vicerege, governator general, dey, etc. Durante le eventual pupillage, infirmitate o dementia de un monarcha, su functiones pote esser complite per un regente.
Il ha plure denominationes o grados de monarchia, secundo le titulo del monarcha (exemplos extante son date in parentheses):
- imperios, dominio de imperatores o imperatrices regnante (Japon)
- regnos, dominio de reges o reginas regnante (Bahrain, Belgica, Bhutan, Cambodgia, Danmark, Espania, Jordania, Lesotho, Malaysia, Marocco, Norvegia, Paises Basse, Regno Unite e le regnos del Commonwealth, Eswatini, Tonga, Thailanda)
- sultanatos, dominio de sultanes o sultanas regnante (Brunei)
- statos papal, dominio del papa (Vaticano)
- principatos, dominio de princes o princessas regnante (Andorra, Liechtenstein, Monaco)
- granducatos, dominio de granduches o granduchessas regnante (Luxemburg)
- emiratos, dominio de emires (Emiratos Arabe Unite, Kuwait, Qatar)
- ducatos, dominio de duces o duchessas regnante (Cornuallia—non independente)
Il ha sovente un relation particular inter monarchia e religion. In multe monarchias, monarchas considerava que illes regnava «per le gratia de Deo» (un stilo usate ancora per le reges e reginas de Grande Britannia e Irlanda del Nord, qui son in mesme tempore governatores supreme del Ecclesia de Anglaterra). Le imperatores japonese tracia lor origines al dea solar Amaterasu, esseva un vece considerate como divin, e son ancora le plus alte autoritate in Shintoismo. Plure dynastias islamic ha reclamate le califato, un stato de preeminentia particular como successores a Mahomet e chef de omne musulmanes. In le Occidente, plure monarchias son directe per representantes del Ecclesia Catholic: illos include hodie le Stato del Citate Vatican (dominio del Papa), le Co-principato de Andorra, e le Soveran Militar Ordine Hospitaler de Sancte Johannes de Jerusalem, de Rhodos e de Malta; e statos de iste typo esseva multo plus commun in Medievo. Usque le principato de Gratiano (seculo 4), le imperatores roman esseva in mesme tempore pontifices maxime, e dunque le prestres le plus importante de Roma.