ụdịekere | nwoke ![]() |
---|---|
mba o sị | unknown value ![]() |
aha enyere | Archibald ![]() |
ụbọchị ọmụmụ ya | 30 Maachị 1937, 30 Maachị 1936 ![]() |
Ụbọchị ọnwụ ya | 28 Maachị 2007 ![]() |
Dị/nwunye | Shahida El-Baz ![]() |
asụsụ ọ na-asụ, na-ede ma ọ bụ were na-ebinye aka | English ![]() |
ọrụ ọ na-arụ | anthropologist ![]() |
Ihe nrite | Fellow of the African Academy of Sciences ![]() |
Archibald Boyce Monwabisi Mafeje (30 Maachị 1936 - 28 Maachị 2007), nke a na-akpọkarị Archie Mafeje bụ onye mba South Africa, onye ọkàmmụta n'isi ọmụmụ anthropology na onye ndọrọndọrọ ọchịchị. Onye amụrụ na ebe amaara ugbu a ka Eastern Cape, ọ nwetara ọtụtụ nzere site na Mahadum Cape Town (UCT) na Mahadum Cambridge. Ọ ghọrọ ọkammụta na mahadum dị iche iche na Europe, North America, na Africa. Ọ rụrụ ọrụ ya ogologo oge pụọ na apartheid South Africa mgbe egbochiri ya ikuzi nkuzi na UCT n'afọ 1968.
Mgbe ọ nọ mba ọzọ maka ọsọ ndụ ọ gbara gbaga ebe ahụ, Mafeje so na mmemme mgbochi ịkpa ókè agbụrụ. Ọrụ ya n'isi ọmụmụ anthropology nwere njikọ chiri anya na naonye ya na ndọrọ ndọrọ Ọchịchị, o jikwa akwụkwọ mmụta ya dị ka ngwá ọrụ iji katọọ usoro mmekọrịta ọha na eze na nke akụ na ụba nke kwadoro usoro ịkpa ókè agbụrụ na South Africa. O nwere mmasị karịsịa na okwu nwe ala na ikenye ihe onwunwe, ma kwukwaa na e wulitere ịkpa ókè agbụrụ na ntọala nke nkesa na irigbu ala na-ezighị ezi. Dịka onye Marxist ọ bụ, Mafeje dịka onye wepụtara ọtụtụ nkwenye mgbaso maka mmekọrịta mmadụ na ibe ya bụ onye ama ama maka nkatọ ya maka colonialism, apartheid na ụdị mmegbu ndị ọzọ n'Africa. Otu onye ama ama so na African left, ọ na-akatọ ọdịnala agụmakwụkwọ ọdịda anyanwụ wee rụsie ọrụ ike maka ịzụlite Africa-centered approach na echiche mmekọrịta mmadụ na ibe ya. Echiche Marxism nke Mafeje na ntinye aka ya na tiori mmekọrịta ọha na eze Africa emetụtala agụmakwụkwọ na mmemme na Africa na karịa. Ọrụ ya emetụtala arụmụka gbasara njirimara Africa, ịkwụrụ onwe onye na nnwere onwe.