Nagsasabtan: 23°N 102°W / 23°N 102°W
Estados Unidos dagiti Mehikano | |
---|---|
Nailian a kanta: "Himno Nacional Mexicano" (Ilokano: Nailian a Kanta ti Mehikano) | |
Nailian a Selio: Selio ti Estados Unidos dagiti Mehikano | |
Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Siudad ti Mehiko 19°26′N 99°08′W / 19.433°N 99.133°W |
Opisial a sasao | Espaniol [3][4] |
Mabigbig a nilian a sasao | 62 a pagsasao dagiti patneng nga Amerindiano[5] |
Grupgrupo ti etniko | - Mestiso 70%[6] – Puraw 15%[6] – Patneng 9.8%[7] - Sabsabali 1%[6] |
Nagan dagiti umili | Mehikano |
Gobierno | Pederal a presidensial batay-linteg a republika[8] |
Enrique Peña Nieto | |
Alejandro Poiré | |
Juan Silva Meza | |
Lehislatura | Kongreso |
Senado | |
Siled dagiti Deputado | |
Wayawaya manipud iti Espania | |
• Nairangarang | Septiembre 16, 1810 |
• Mabigbigan | Septiembre 27, 1821 |
Kalawa | |
• Dagup | 1,972,550 km2 (761,610 sq mi) (Maika-14) |
• Danum (%) | 2.5 |
Populasion | |
• Senso idi 2010 | 112,322,757[9] (Maika-11) |
• Densidad | 57/km2 (147.6/sq mi) (Maika-142) |
GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $1.629 trilion[10] (Maika-11) |
• Tunggal maysa a tao | $15,113[11] (Maika-58) |
GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $1.041 trilion[10] (Maika-13) |
• Tunggal maysa a tao | $9,489[10] (Maika-58) |
Gini (2010) | 47.2[12] nangato |
HDI (2013) | 0.756[13] nangato · Maika-71 |
Kuarta | Pisos (MXN) |
Sona ti oras | UTC−8 aginggana iti −6 (Dagiti opisial a sona ti oras ti Mehiko) |
• Kalgaw (DST) | UTC−7 aginggana iti −5 (sabsabali) |
Pagmanehuan | kanawan |
Kodigo ti panagtawag | +52 |
TLD ti internet | .mx |
Ti Estados Unidos dagiti Mehikano[14]wenno kadawyan a makunkuna a kas Mehiko[15], ket maysa nga batay-linteg a pederal a republika iti Amianan nga Amerika. Nabeddengan iti amianan iti Estados Unidos; iti abagatan ken laud babaen ti Taaw Pasipiko; iti abagatan a daya babaen ti Guatemala, Belis, ken ti Baybay Karibe; ken iti daya babaen ti Golpo ti Mehiko.[16]Naisakupan na daytoy iti nganngani a dua a riwriw a kuadrado kilometro (sumurok a 760,000 kuadrado milia),[2]Ti Méhiko ket isu ti maikalima a kadakkelan a pagilian iti Kaamerikaan babaen ti dagup a kalawa ken ti maika-13 a kadakkelan a naiwayawayas a pagilian iti lubong. Nga addan ti nakarkulo a populasion iti surmurok a 112 a riwriw,[9] isu daytoy ti maika-11 a kapusekan ti populasion ken ti kapusekan ti populasion kadagiti agsasao ti Españiol a pagilian. Ti Mehiko ket maysa a a tiponan ti muyong a nagbuklan dagiti tallo pulo ket maysa nga estado ken maysa a Pederal a Distrito, ti kapitolio a siudad.
Ti Kasakbayan ti Kolumbiano a Mehiko adu kadagiti kultura ket nataenganda dagiti napalaing a sibilisasion a kas ti Olmec, ti Toltec, ti Teotihuacan, ti Sapoteko, ti Maya ken ti Asteka sakbay nga immunada a nakakita kadagiti Europeano. Idi 1521, ti Espania nangirukma ken nangikolonisado ti teritorio manipud iti kuartelna idiay Mehiko-Tenochtitlan, a daytoy ket naadministrado a kas ti Birreinato ti Baro nga Espania. Daytoy a teritorio ket dimteng a nagbalin a ti Mehiko a kas ti panagwaywaya ket nabigbigan idi 1821. Ti kalpasan ti panagwayawaya a paset ti panawen ket naidasig idi babaen ti ekonomiko a pannakatalna, ti Mehikano-Amerikano a Gubat ken ti maipapan ti teritorio a pannakaiyakar iti Estados Unidos, ti sibil a gubat, dagiti dua nga imperio ken ti domestiko a diktadura. Ti kinaudi a naibaga ket nakaiturongan ti Mehikano a Rebolusion idi 1910, a nakaipatinggaan ti panakaiyebkas ti 1917 a Batay-linteg ken ti irurumsua ti agdama a sistema ti politika ti Mehiko. Dagiti panagbutos a natengngel idi Hulio 2000 ket nangmarka ti immuna a panangabak ti presidensia ti kasuppiatan a partido manipud iti Partido ti Institusional a Rebolusionario. Manipud idi 2006 ti pagilian ket adda iti tengnga ti maysa a druga a gubat a nakatunton kadagiti 60,000 a biag.[17]
Ti Mehiko ket maysa kadagiti kadakkelan nga ekonomia iti lubong, ken daytoy ket naipanunotan a kas maysa a rehional a bileg ken tengnga a bileg.[18][19][20] Iti maipatinayon, ti Mehiko ket isu idi ti immuna a kameng ti Latino Amerikano nga Organisasion para iti Ekonomiko a Panagtitinnulongan ken Panagrangrang-ay OECD (manipud idi 1994), ken naipanpanunotan a maysa nga akinngato a tengnga a matgedan a pagilian babaen ti Banko ti Lubong.[21] Ti Mehiko ket naipanpanunotan a kas maysa a baro a naindustrialisado a pagilian[22][23][24][25] ken maysa a rumrumsua a bileg.[26] Daytoy ket addaan iti maikasangapulo ket tallo a kadakkelan ti nominal GDP ken ti maikasangapulo ket maysa a kadakkelan babaen ti pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang. Ti ekonomiana ket napigsa a naisilpo kadagiti kumaduaanna ti Nawaya a Tulagan ti Komersio ti Amianan nga Amerika (NAFTA), a naipangpangruna ti Estados Unidos.[27][28] Ti Mehiko ket mairanggo ti maikanem iti lubong ken umuna iti Kaamerikaan babaen ti bilang ti UNESCO a Tawid a Luglugar iti Lubong nga addaan iti 31,[29][30][31] ken idi 2007 ket isu idi ti maikasangapulo a kaaduan a nabisbisita a pagilian iti lubong nga adda dagiti 21.4 a riwriw nga internasional a simmangsangpet ti tungngal maysa a tawen.[32]
{{cite news}}
: Panagtaripato ti CS1: bot: di ammo ti kasasaad ti kasisigud nga URL (silpo)
Ti Akinngato a tengnga a Matgedan a naipalawagan a kas ti matgedan ti tungngal maysa a tao a nagbaetan ti $3,976 – $12,275