Back Тарихъ ADY Geskiedenis (vakgebied) Afrikaans Geschichte ALS ታሪክ Amharic Historia AN Stǣr ANG تاريخ Arabic تاريخ ARY تاريخ ARZ ইতিহাস Assamese
babaen ni Nikolaos Gysis (1892)
Ti pakasaritaan (manipud iti Griego ἱστορία - historia, a kayatna a sawen ket "panagsukimat, pannkaammo a naala babaen ti panagsukimat"[1]) ket maysa a sapasap a termino a mangibaga ti napalabas a paspasamak ken ti pay pannkaduktal, panangurnong, panagurnos, ken panangipakita ti pakaammo a maipanggep kadagitoy a pasamak. Daytoy a termino ket mangiraman ti kosmiko, heolohiko, ken pakasaritaan ti organiko, ngem kankanayon a maibagbaga ti kayatna a sawen ti pakasaritaan ti nagtagitaoan. Dagiti eskolar nga agsursurat ti pakasaritaan ket tinawtawagan a kas dagiti historiador.
Ti pakasaritaan ket mabalin pay a mangitudo ti akademiko a disiplina a daytoy ket agus-usar ti naratibo tapno mangkita ken mangusig ti panagsasaruno dagiti napalabas a paspasamak, ken padasenna a kitaen dagiti tabas ken gapuanan ken nagbanagan a panagikeddeng kadagitoy.[2][3]
Dagiti historiador ket sagpaminsanda a sinupsuppiatan ti kasasaad ti pakasaritaan ken ti serbina babaen ti pannakitungtungan ti panagadal ti disiplina a kas ti kabukbukodanna a gibus ken ti pamay-an ti panangited ti "perspektibo" kadagiti agdama a parikut.[2][4][5][6]
Dagiti sarita a sapasap iti naisangsangayan a kultura, ngem saan a nasuportaran babaen dagiti akinruar a taudan (a kas dagiti sarsarita a maipanggep kenni Ari Arturo) ket kadawyanda a naidasig a kas kultural a tawidan wenno dagiti sarsarita, gapu ta dagitoy ket saanda a suportaran ti "desinteresado a panagsukimat" a nasken iti disiplina ti pakasaritaan.[7][8] Dagitipasamak nga adda sakbay ti naisursurat a rehistro ket naipanpanunotan a kas dagiti kaskbayan a pakasaritaan.
Ni Herodoto, ti maika-5 a siglo B.C. a Griego a historiador ket isu ti naipanpanunotan a kas ti "ama ti pakasaritaan", ken, mairaman ti kontemporariona a ni Tucidides, ket nangtulongda a nangporma kadagiti pundasion para iti moderno a panagadal ti pakasritaan ti nagtagitaon. Dagiti impluensiada ket timmulong a nagparang-ay kadagiti nadumaduma a kita ti panangipatarus ti kasasaad ti pakasaritaan a nagbalbaliw kadagiti napalpalabas a siglo ken agtultuloy nga agbalbaliw tatta nga aldaw. Ti moderno a panagadal ti pakasaritaan ket adu ti pannakasakupna, ken mangiraman ti panagadal kadagiti naisangsangayan a rehion ken ti panagadal kadagiti topiko wenno tematiko nga elemento ti naipakasaritaan a panagsuksukimat. Kankanayon a ti pakasaritaan ket naisursuro a kas paset ti kangrunaan ken sekondario nga edukasion, ken ti akademiko a panagadal ti pakasaritaan ket maysa a nangruna a disiplina kadagiti Unibersidad a panagad-adal.
- ^ Biddut ti dakamat: Imbalido nga etiketa ti
<ref>; awan ti teksto a naited para kadagiti ref a nanaganan tiJosephJanda - ^ a b Richard J. Evans (2001). "Ti Dua a Rupa ni E.H. Carr". Pakasaritaan a Napakaitengngaan ti Isip, Pablaak 2: Ania kadi ti Pakasaritaan?. Unibersidad ti Londres. Naala idi 10 Nobiembre 2008.
- ^ Alun Munslow (2001). "Ania ti Pakasaritaan". Pakasaritaan a Napakaitengngaan ti Isip, Pablaak 2: Ania kadi ti Pakasaritaan?. Unibersidad ti Londres. Naala idi 10 Nobiembre 2008.
- ^ Tosh, John (2006). Ti Panagbiruk ti Pakasaritaan (Maika-4 nga ed.). Pearson Education Limited. ISBN 1-4058-2351-8.p 52
- ^ Stearns, Peter N.; Seixas, Peters; Wineburg, Sam (2000). "Pangyuna". Pannakaammo ti Panagsursuro ken Panagadadal ti Pakasaritaan, dagiti Nailian ken Internasional Perspektibo. New York & Londres: Unibersidad ti New York a Pagmalditan. p. 6. ISBN 0-8147-8141-1.
- ^ Nash l, Gary B.; Stearns, Peter N.; Seixas, Peters; Wineburg, Sam (2000). "Ti "Panagtitipon" a Paradigma iti Panagadadal ti Nasapa a Pakasaritaan ti Amerika kadagiti Pagadalan". Pannakaammo ti Panagsursuro ken Panagadadal ti Pakasaritaan, dagiti Nailian ken Internasional Perspektibo. New York & Londres: Unibersidad ti New York a Pagmalditan. pp. 102–115. ISBN 0-8147-8141-1.
- ^ Seixas, Peter; Stearns, Peter N.; Seixas, Peters; Wineburg, Sam (2000). "Schweigen! die Kinder!". Pannakaammo ti Panagsursuro ken Panagadadal ti Pakasaritaan, dagiti Nailian ken Internasional Perspektibo. New York & Londres: Unibersidad ti New York a Pagmalditan. p. 24. ISBN 0-8147-8141-1.
- ^ Lowenthal, David; Stearns, Peter N.; Seixas, Peters; Wineburg, Sam (2000). "Dagiti narikut a kasasaad ken Rag-o ti Panagad-adal ti Pakasaritaan". Pannakaammo ti Panagsursuro ken Panagad-adal ti Pakasaritaan, dagiti Nailian ken Internasional Perspektibo. New York & Londres: Unibersidad ti New York a agmalditan. p. 63. ISBN 0-8147-8141-1.