Back Ватикан Abkhazian Vatikan ACE Vatikaanstad Afrikaans Vatikan ALS ቫቲካን ከተማ Amharic Ciudat d'o Vaticano AN Faticanburg ANG Vatikan ANN वेटिकन नगर ANP الفاتيكان Arabic
Nagsasabtan: 41°54′N 12°27′E / 41.900°N 12.450°E
Estado ti Siudad ti Batikano[1] Stato della Città del Vaticano[2] | |
|---|---|
.svg) Wagayway
.svg) Eskudo
| |
| Nailian a kanta: "Inno e Marcia Pontificale" (Italiano) "Pontipiko a Kanta ken Martsa" | |
![Lokasion ti Siudad ti Batikano (berde) idiay Europa (nangisit a kolordapo) — [Leyenda]](view_html.php?sq=Envato&lang=ilo&q=Papeles:Location_Vatican_City_Europe.png) Lokasion ti Siudad ti Batikano (berde) | |
| Kapitolio | Siudad ti Batikano[3] 41°54.2′N 12°27.2′E / 41.9033°N 12.4533°E |
| Opisial a sasao | Italiano[4][5] |
| Grupgrupo ti etniko | Italiano, Suiso (Dagiti Suiso a Guardia), ken dadduma pay[6] |
| Gobierno | eklesiastiko,[6] saserdote,[7] patingga ken nabutosan a monarkia[8] |
• Naturay | Benedikto XVI |
| Giuseppe Bertello | |
| Lehislatura | Komision Pontipiko |
| Wayawaya manipud iti Pagarian ti Italia | |
| 11 Pebrero 1929 | |
| Kalawa | |
• Dagup | 0.44 km2 (0.17 sq mi) (Maika-250) |
• Danum (%) | 0 |
| Populasion | |
• Karkulo idi Hulio 2011 | 832[10] (Maika-236) |
• Densidad | 1,877/km2 (4,861.4/sq mi) (Maika-6) |
| Kuarta | Euro (€)[11][12] (EUR) |
| Sona ti oras | UTC+1 (CET) |
• Kalgaw (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Pagmanehuan | kanawan[paammo 1] |
| Kodigo ti panagtawag | +379[13] |
| TLD ti internet | .va |
Ti Siudad ti Batikano[14] wenno Estado ti Siudad ti Batikano,[15] iti Italiano opisial a ti Stato della Città del Vaticano (panangibalikas [ˈstaːto della t͡ʃitˈta del vatiˈkaːno]),[16] ket maysa a napalikmutan ti daga a naturay nga siudad-estado a ti teritoriona ket buklen iti nadidingan nga enclave ti kaunegan ti siudad ti Roma, Italia. Adda daytoy ti kalawa ti agarup a 44 ektaria (110 acre), ken ti populasion iti sumorok a 800.[6][17] Daytoy ket mangaramid ti Siudad ti Batikano ti kabassitan a naturay nga estado iti lubong babaen ti kalawa ken populasion.
Ti Estado ti Siudad ti Batikano ket nabangon idi 1929 babaen ti Laterano a Tulag, a pinirmaan babaen ti Sekretario Kardinal ti Estado a ni Pietro Gasparri, para ken ni Papa Pio XI ken babaen ti Kangrunaan a Ministro ken Daulo ti Gobierno a ni Benito Mussolini para ken ni Ari Victor Emmanuel III ti Italia.[18] Ti Estado ti Siudad ti Batikano ket naisangsangyan manipud iti Santa Sede,[19] a napetsaan daytoy manipud idi nasapa a Kristianidad ken isu ti kangrunaan a episkopal a sede dagiti 1.2 bilion a Latin ken ti Dumaya a Katoliko a kumapkappon iti sangalubongan. Dagiti bilin iti Siudad ti Batikano ket naipablaakda iti Italiano; dagiti opisial a dokumento iti Santa Sede ket kangrunaan a maited iti Latin. Dagitoy dua nga entidad ket adada dagiti naisangsangyan a pasaporte: ti Santa Sede, a saan a maysa a pagilian, ket agitited laeng iti diplomatiko ken serbisio a pasaporte, a ti Estado ti Siudad ti batikano ket agitited iti kadawyan a pasaporte. Nga iti tunggal maysa a kaso ket agitited laeng iti bassit a pasaporte.
Ti Laterano a Tulag idi 1929, a nangisangpet ti irurumsua ti siudad-estado, ket mangisao a ka kas ti baro a panakapartuat (Pangyuna ken Artikulo III), a saan a pakakitaan dagiti dakdakkel a Papa nga Estado (756–1870) a sigud idi a nagsakup ti kaaduan iti tengnga nga Italia. Kaaduan kadagityo a teritorio ket nasagepsep iti Pagarian ti Italia idi 1860, ken ti maudi a paset, ti siudad iti Roma nga adda ti Lazio, kalpasan ti sangapulo a tawen, idi 1870.
Ti Siudad ti Batikano ket maysa a eklesiastiko[6] wenno saserdote-a monarkiko[7] nga estado, a tinurayan babaen ti Obispo iti Roma—a ti Papa. Dagiti kangatuan nga opisio ti estado ket dagiti Katoliko a klerigo a nagtaud kadagiti nadumaduma a pagilian. Daytoy ket naturay a teritorio iti Santa Sede (Sancta Sedes) ken ti lokasion ti pagtaengan ti Papa, a matawtawagana ti Apostoliko a Palasio.
Dagiti Papa ket kadawyan a nagtaengda iti daytoy a lugar nga idi 1929 ket nagbalin a ti Siudad ti Batikano manipud idi pannakaisubli manipud iti Abinion idi 1377, ngem nagtaengda pay kadagiti napalabas a panawen idiay Quirinal a Palasio idiay Roma ken sabsabali pay a lugar. Kasisigudda, a nagtaeng idiay Laterano a Palasio idiay Turod ti Caelian idiay adayo a bangir iti Roma manipud iti Batikano. Ni Emperador Konstantino ket nangited iti daytoy a lugar ken ni Papa Miltiades idi 313. Ti pannakapirma dagiti nagtultulagan a nangibangon ti baro nga estado ket naaramid dita naudi a patakder, a nangited ti panakaipangato ti nagan iti Laterano a Tulag, a babaen ti pannakaaammo dagitoy.
- ^ Website ti Estado ti Siudad ti Batikano
- ^ Tulag a nagbaetan ti Santa Sede ken Italia, artikulo 26.
- ^ Ti Siudad ti Batikano ket maysa a siudad-estado
- ^ Segun ti parapo a maika-2 iti Legge sulle fonti del diritto iti 7 Hunio 1929, amin a linteg ken pagalagadan iti estado ket maipablaak iti pagsasao nga Italiano Supplemento per le leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano a naikabit iti Acta Apostolicae Sedis. Ti teksto dagiti pito nga immuna a banag a naipablaak iti dayta a suplemento ket naited ditoy. Bayat a ti estado ket agus-usar laeng ti Italiano, adu pay dagiti nadumaduma a pagsasao nga inususar babaen dagiti instituto a mabirukan iti kaunegan ti estado, a kas iti Santa Sede, ti Pontipiko a Suiso a Guardia, ken ti Pontipiko nga Akademia dagiti Siensia. Ti Santa Sede ket agus-usar iti Latin a kas ti opisial a pagsasao ken Pranses a kas ti diplomatiko a pagsasao; iti maipatinayon, ti bukodna a Sekretaria ti Estado ket agus-usar iti Ingles, Aleman, Italiano, Polako, Portuges ken Espaniol. Ti Suiso a Guardia, kadagiti bilin iti parada ket nait-ited iti Aleman, ken agus-usar pay ti Pranses ken Italiano kadagiti amin nga opisial a seremoniana. Ti semi-opisial a warnakan ti Santa Sede a L'Osservatore Romano ket agus-usar iti Ingles, Pranses, Aleman, Italiano, Malayalam, Polako, Portuges ken Espaniol. Ti Radio Batikano ket agususar kadagiti 40 a pagsasao, a mairaman ti Albanes, Amariko, Arabiko, Armenio, Bieloruso, Bulgaro, Insik, Kroata, Tseko, Esperanto, Ingles, Filipino, Pranses, Aleman, Hindi, Hungaro, Italiana, Leton, Lituano, Malayalam, Polako, Portuges, Rumano, Ruso, Eslobako, Eslobeno, Somali, Espaniol, Swahili, Tamil, Tigrigna, Ukraniano, ken Bietnamis.
- ^ http://www.vatican.va/holy_father/paul_vi/apost_constitutions/documents/hf_p-vi_apc_19670815_regimini-ecclesiae-universae_it.html
- ^ a b c d "Santa Sede (Siudad ti Batikano)". CIA—The World Factbook. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2019-01-10. Naala idi 9 Hulio 2011.
- ^ a b "catholic-pages.com". catholic-pages.com. Naala idi 9 Hulio 2011.
- ^ "Internet a portal iti Estado ti Siudad ti Batikano". Estado ti Siudad ti Batikano. Naala idi 9 Hulio 2011.
- ^ Nick Megoran, "Megoran" (Internasional nga Ensiklopedia iti Heograpia ti Tao, Tom. 11, Elsevier 2009 ISBN 978-0-08-044911-1), p.226
- ^ [1] Naiyarkibo 2019-01-10 iti Wayback Machine, The World Factbook, CIA. Naala idi 25 Enero 2012.
- ^ Manipud idi 1 Enero2002. www.vatican.va Opisina ti Santa Sede a Pagmalditan – Sapasap a Pakaammo. Naala idi 23 Oktubre 2009.
- ^ Sakbay idi 2002, ti Lira ti Batikano (a maipada ti Italiano a lira)
- ^ Ti ITU-T a nainagan a kodigo a 379 para iti Siudad ti Batikano. Nupay kasta, ti Siudad ti Batikano ket nairaman iti Italiano a plano ti panagnumero ken agus-usar ti pagilian ti Italia a kodigo ti 39, a sarunuen babaen ti 06 (para iti Roma) ken 698.
- ^ Rubino, Carl Ralph Galvez (2000). "Batikano". Ilocano Dictionary and Grammar: Ilocano-English, English-Ilocano (iti Ingles ken Ilokano). University of Hawaiʻi Press. p. 105. ISBN 978-0-8248-2088-6.
- ^ "Sapot a Pagsaadan ti Estado ti Siudad ti Batikano". Vaticanstate.va. Naala idi 15 Oktubre 2010.
- ^ "Stato della Città del Vaticano" ket isu ti nagan nga inus-usar iti pannakaipatakder a dokumento ti estado, ti Tulag a nagbaetan ti Santa Sede ken Italia, nga artikulo 26.
- ^ "Estado ti Siudad ti Batikano". Gobierno ti Siudad ti Batikano. Naala idi 28 Nobiembre 2007.
- ^ Pangyuna iti Laterano a Tulag
- ^ "Panagtaeng ken panagtrabaho iti ballasiw-taaw – Santa Sede". Opisina ti Ganganaet ken Mankomunidad ti Nagkaykaysa a Pagarian. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-04-29. Naala idi 2012-06-04.
Biddut ti dakamat: Adda dagiti etiketa ti <ref> para iti grupo a nanaganan ti "paammo", ngem awan ti nabirukan a kapada nga etiketa ti <references group="paammo"/>, wenno awan ti pangrikep ti </ref>