Shahsevanlar

Shahsevan (Şahsevənlər)
Bay shańaraqtan shıqqan Shahsevan qızları. XIX ásir aqırı, Iran
Pútkil xalıq sanı
300.000[1]
Eń kóp tarqalǵan aymaqları
Iran  Ázerbayjan
Tilleri
Ázerbayjan tili
Dini
Shia Islam
Etnikalıq toparları
Qashqay qáwimi

Shahsevanlar (ázerbayjansha: Şahsevənlər), túrkiy oguz toparlarınıń bir tarmaǵı sanalıp^[2], Ázerbayjan xalqınıń sub-etnikalıq toparı, tiykarınan Iran hám Ázerbayjan Respublikasında jaylasqan^[3]. "Shahsevan" atı "shah tárepdarları, shahqa miyirman, shahqa sadıq xalıq" degen mánilerdi ańlatadı. Bul subetnikalıq topardıń tiykarın Yunsur Posho basshılıǵındaǵı Ospanlılar imperiyası aymaǵınan Iran jerleri aymaǵına kóship kelgen qáwim quraydı. Shah Abbas penen Abbos bilan ózara kelisiwler alıp barıp, “Shahsevan” atın alǵanınan soń, qáwim Arax, Kura hám Ardabil dáryaları aymaǵına jayǵasıp, jańa qáwim dinastiyasınıń tiykarshısı sıpatında Yunsur poshonı tańladı^[4]. Tariyxıy dereklerde Safaviyler Shahı Abbas I dáwirinde dáslep Safaviyler áskerleriniń tiykarın quraǵan qızılbas qáwimleri shahqa qarsı qozǵalań kótergenligi atap ótilgen. Aymaqlardı hám óz kúshin qorǵaw ushın shah Kishi Aziya hám Eki dáryanı óz ishine alǵan túrli aymaqlardıń áskeriy bolmaǵan túrkiy xalqınan ibarat jańa áskeriy sap toplawǵa qarar etti. Bul topar "Shahsevan" - shah xalqı / shahqa sadıq / shahtı húrmet etiwshiler dep atalǵan^[5]. Shahsevanlar qozǵalańlardı bastırıwǵa, aymaqlar shegaraların ózbek basqınshılarınan qorǵawǵa eristi^[6]. Olar, sonday-aq, Irandı Túrkiya hám Rossiya hújimlerinen qorǵaǵan.

1. ↑ Yabancı kaynaklara göre Türk kimliği, Fark Rıza Zelyut: , 2007 — 386 bet. 
2. ↑ Balkanlar'dan Uluğ Türkistan'a Türk halk inançları, Kültür Bakanlığı Yaşar Kalafat: , 2002 — 386 bet. 
3. ↑ Türk dillerinin tarihsel gelişme sorunları, Atatürk Kültür, Dil, ve Tarih Yüksek Kurumu A.Z. Abdullaiev: , 1996 — 66 bet. 
4. ↑ Tapper, Richard. Shegara kóshpelileri Iran, Kembrij, 1997, 58-59-betler
5. ↑ Shirvoniy, Hajı Zayn-al-Obedin bin Iskender. Bustan as-Siyaha. Tegeran, 1897, bet. 316.
6. ↑ Aubin, Eugène. Iran Today. Translation by Ali-Asghar Saadi. Tegeran: 1983, 134-bet