Yn yethow hag a us abecedari, rag ensampel Kernewek, pub arwodh y'n abecedari yw lytheren. Lytherennow a wra representya sonyow pan yw an yeth kewsys.
Ny us nebes yethow lytherennow dhe skrifa: Chinek, rag ensampel, a us "ideogrammow".
Ni a us lytherennow dhe wul geryow. Yn nebes yethow, rag ensampel Spaynek, yma unn lytheren rag unn son (po unn phoneme, rann lyha a gows). Hemm yw es y redya.
In yethow erel, rag ensampel Sowsnek, yma treweythyow lytherennow dyffrans rag an keth son (k ha q, rag ensampel) po unn lytheren rag sonyow dyffrans yn geryow dyffrans (r.e. c yn 'city' ha c yn 'cake'). Hemm yw kales y redya gans dyskoryon.
Ottomma nebes ensamplow:
- Spaynek: feliz - 5 lytheren ha 5 son
- Sowsnek: happy - 5 lytheren ha 4 son
- Yn Sowsnek an "a" yn "happy" yw usys rag tri son:
- a = /æ/ (pad)
- a = /ɑ/ (bar)
- a = /Ej/ (cake)
- Yn Spaynek "a" yw usys rag unn son:
- a = /a/ (gato)
Kernewek, Frynkek, Sowsnek ha lies yeth aral a us an abecedari latinek dhe skrifa. Y'n abecedari ma, yn fenowgh yma diw lytheren dyffrans rag unn son. Rag ensampel, "A" hag "a". Yn abecedaris erel, rag ensampel y'n lytherennow kyrillek, yma saw unn lyther rag son (marnas yn Kyrillek dornskrifys hag yw dyffrans).
- Lytherennow latinek: D d
- Lytherennow Kyrillek: Д д