Platinom

Ensampel a	Elven gymyk
Klass	alkan drudh, bagas platinom
Dydhyas diskudhans	1557
Niver atomek	78
Elektronegedhegedh	2.28
Rann a	period 6, bagas 10
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gemyk ew platinom, niver 78 e'n Vosen Beriodek. Y arwodh gemyk ew Pt. An hanow a dheu dhort an ger Spaynek platina, ow styrya arhans bian.

Nag eus dhe blatinom radn bewoniethel. Nag ew gwenonek, bes kesstoffow platinom a wra kawsya dasoberans allergek, platinosis y hanow. Usys ew an medhegneth 'Platinol' avel kymodyghtyans (Sowsnek: chemotherapy).

Aswonnys o platinom dhe bobel teythyek Amerika Dheghow en Kolombi ha Pow Ekwadorel, nanj ew 2,000 bledhen. En 1557 Julius Scaliger, skoler italek, a skrifas a-dro dhe olkan dhort Amerika Dheghow na alja bos teudhys. Antonio Ulloa (1717-1795) a dhiskrifas platinom en manylys. Kemerys veu ev ort dhehweles avel keth gen an Morlu Riel. Ev a dherivas a-dro dhe blatinom dhe'n Kowethas Riel en Loundres.

Tebmigow olkan platinom a eksist en naturel, bes tri kwarter platinom an nor a dheu dhort Afrika Dheghow ha Russi avel monow pekara'n moon cooperit (platinom sulfid, PtS). Askorrys ew 155 tonnas an vledhen. Usys ew 50% nodho rag gebmweyth, 30% rag gul konvertydhyon katalytek hag 20% dhe dhiwysyans, hag a wra devnydhya platinom en diskys kales.

Poos atomek platinom ew 195.08, y boynt teudhi ew 1772°C ha'y boynt bryjyon ew 3,825°C. Y dhosedh ew 21.5kg an liter. Olkan lenter gwydn-arhansek ew platinom, es y dhyghtya ha mortholya.