Apocope (Graece ἀποκοπή 'abscissio, amputatio' < ἀπο- 'ab' + κόπτειν 'scindere, secare') est appellatio in phonologia usurpata, quae in exitu verbi amissionem vocalis aut consonantis unius pluriumve significat. In historia phonologica variarum linguarum nonnulla exempla apocopes prodi possunt:
- In Graeco historico κ et τ in exitu verbi non tolerabantur, sicut ὦ *γύναικ > ὦ γύναι 'o mulier'; *ἄγαλματ > ἄγαλμα 'ornamentum, simulacrum' (et alia talia); *γάλακτ > γάλα 'lac'; κατὰ πέδιον > κὰπ πέδιον 'per campum' apud Homerum (in Iliade 6.201; 11.167)
- In Latino sermone verborum exitus non plus quam unam consonantem mutam tolerat, itaque a *lact aut lacte (apud Plautum) aut apocope lac. Certa nomina neutra apocopen pati possunt, sicut puteale > puteal; torale > toral; exemplare > exemplar; laqueare > laquear (et alia talia). In imperativo hae formae, dic, duc, fac (< *dice, *duce, *face) apocopen passae sunt. Et proba apocope esse videtur probationis. Apud comoedos antiquos *volupe > volup 'cum voluptate'.[1] Ennius[2] tentabundus per apocopen do et cael, cum domum et caelum dicere deberet.[3]
Apocope natura abbreviationes quasdam efficit. Similis est elisioni, quae in arte metrica vocalem (praecipue brevem) finalem verbi 'elidit', sicut mane erat → man'erat; et subsimilis aphaeresi, quae a principio verbi vocalem aufert, sicut Roma est → Roma'st. Diversi generis est syncope, quae contractionem in medio verbi aut phrasis efficit, sicut laudaverim → laudarim.