Chronicon Moreae

Chronicon Moreae (Graece Χρονικὸν τοῦ Μορέως) est narratio epica sive potius historica, saeculo XIV composita, recensionibus variis in quattuor linguis servata. Reperiuntur enim in libris manuscriptis recensiones Graeca, Francogallica, Italiana et Aragonensis. Antiquior (sed haud prototypus) est Graeca, versibus politicis quindecim syllaborum expressa. Aliae oratione soluta scriptae sunt. Origo omnium Graece compositum anno circiter 1325 satis constat.^[1] Narratio praebetur rerum ab illis Latinis quartae expeditionis sacrae gestarum qui, Constantinopoli nuper anno 1204 capta, Peloponnesum (eo tempore Moream appellatum) obsederunt et a ducibus Graecis arripuerunt.

Recensiones Graecae, in duabus familiis distinctae, libris manu scriptis quinque servantur, quorum antiquissimus (saeculo XIV exeunte exscriptus) apud Regiam Bibliothecam Danicam servatur, siglo MS Fabricius 57. Huius familiae recensio posterior quaedam, lingua recentiori refecta saeculoque XVI exscripta, in Bibliotheca Universitatis Taurinensis iacet, siglo MS B.II.I (lxvi). Alteram familiam uno libro manu scripto antiquiori et duobus apographis servatur: ille apud Bibliothecam Nationalem Francicam iacet, siglo MS gr. 2898. Recensionibus Graecis omnibus historia Principatus Achaiae aliarumque dominiorum usque ad annum 1292 evolvitur.^[2]

Recensio Francogallica, titulo Livre de la conqueste de la princée de l'Amorée,^[3] uno libro manu scripto Regiae Bibliothecae Belgicae servatur, siglo MS 15702, saeculo XIV exeunte seu XV ineunte exscripto. Narratio usque ad annum 1304 extenditur.^[4]

Versio Aragonensis, quae res ab anno 1200 usque ad 1377 gestas enarrat, titulo Libro de los fechos et conquistas del principado de la Morea, iussu Ioannis Ferdinandi de Heredia magistri Hospitalariorum (qui ipse in Graecia militavit) die 24 Octobris 1393 confecta est. Scriba fuit Bernardus de Iaqua, qui etiam, eodem patrono, versionem historiarum Ioannis Zonarae exscripsit. Ambo opera libro manu scripto autographo servantur Matriti in Bibliotheca Nationali Hispanica siglo MS 10131.^[5] Interpres huius textus fuit aut Nicolaus Hadrianopolitanus, qui versionem Zonarae confecerat, aut alius incognitus.

Versio Italiana, titulo Istoria della Morea, in eodem libro manu scripto reperitur ubi etiam stat versio Italiana Historiae regni Romaniae Marini Sanuti Torselli. Hic liber, saeculo XVIII exscriptus, Venetiis servatur in Bibliotheca Marciana siglo MS Ital. cl. VII cod. 712 coll. 8754.^[6]