Epifanie (geveul)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

'n Epifanie (van 't Aodgriekse ἐπιφάνεια, epiphaneia, "manifestatie") is e plotseling begrip van de groeëter essentie of betekenis van get. D'r term wert zoewal in de filosofie es in de literatuur gebroekd en betekent dan dat me "'t lètste sjtuk van d'r puzzel haat voonde oeëdör me an 't lange lètste 't gaans plaetsje kan zieë" of dat me, óp 't örsjte zich gaar neet relevante, nuuj informatie kriet, die evvel leech werpt óp 'n deper of mieë fundamenteel raamwerk van referenties.

Epifanies of plotseling begrip had ooch oontwikkelingssjprung in de technologie en de wetensjap mäögelek gemakd. De beroemde epifanie van Archimedes' beraeëkening van 't volume van 'n bepaalde massa, deeg 'm oetrope "Eureka!" ("Ich han 't voonde!"). In biografieje van väöl mathematici en wetensjappers keumt 'n epifanische periode vör in de vreug carjaer oeëvan de vertakkinge in detail waoërte oetgewèrkd in de jaore daoóp. Zoe waor Albert Einstein es e joonk keend enorm geraakt dör 'ne compas en 't besef dat sommige neet zichtbare krachte in de ruimte d'r vör zörgde dat de naold boezjeerde. E väörbeeld van 'ne flits van holistisch begrip in 'ne väörbereide gees waor Charles Darwin's intuïtie över de natuurleke selectie tiedens The Voyage of the Beagle.