Socialisme

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

't Socialisme is de noam veur 'n maotsjappeivurm en filosofie gebasseerd op kollektief bezit vaan economische produktie middele. Oet dit ideaal zeen diverse politieke ideologieë oet voortgekoume. De bekinste dingker vaan 't socialisme is Karl Marx. Gemeinde ideologieë hove neet per se zelf marxistisch te zien; evegood zien neet alle marxistische ideeë otomatisch socialistisch. Zoe bestonde d'r al socialistische dingkers lang veur Karl Marx, beejveurbeeld Saint-Simon. Algemein punte vaan euvereinkoms zien de wuns um produktie middele te herverdeile (fabrieken, hoezer, banken, etc) en 'n zoe klasseloes meugeleke sameleving te make; heiveur moot 't kapitalisme weure aofgesjaf of entans sterk weure ingeperk. De rol vaan de euverheid weurt erg betwist binne versjillende struiminge binne 't socialisme. Zoe zeen d'r socialisten die zoe snel meugelik van de stoat aaf wille en de maotsjappei wille organiseren door middel vaan lokale organisaties of vakbonde. Aandere wille sjus 'n klasseloze moatsjappei bereike door de stoat es belangrijkste middel te gebruuke. Versjeidene struimingen binnen 't socialisme zeen beejveurbeeld: de sociaol-democratie, wat de huidige democratie wil gebruuke om socialisme te bereike, 't communisme, wat de huidige stoat aof wil breake door middel vaan 'n revolutie, en 't anarchisme, wat nao de revolutie geine staot mie wèlt. 't Communisme is vaan enorm historisch belaank, meh is begin einentwintegsten iew oet de gratie. Sociaol-democratische partije vint me evels wel prominent in väöl len. In Nederland valle de PvdA, GroenLinks en de SP oonder deze neumer, in 't Belsj de sp.a en Groen, zoewie hun Franstaolege tegehengers PS en Ecolo. Op 't Belsj gief 't ouch nog 'n echte marxistische partij, de PVDA. Anti-kapitalistische ideeë komme greuje de litste joare biej de Nederlandse partieje BIJ1 en SP, en biej de Belgische PvdA.