Gymnospermae

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa bresàna moderna.

Le Gimnospèrme (Gymnospermae) i è 'n ensèma de piànte vascolàre (Tracheobionta) che le fa sö 'na somésa mìa prutigìda de 'n ovàre. I è töte piànte spermatòfite lignùze.

La paròla Gymnospermae la é del gréco antìc γυμνόσ (gymnós, nüt) e σπέρμα (sperma, somésa), e 'l völ di "somésa nüda". Difàti, a diferènsa de le Angiospèrme, i granì de somésa de le Gimnospèrme i se fùrma mìa déter endèn ovàre che pò 'l diènta 'n fröt, ma i è nücc e i è sistemàcc sö le schègie de 'na pìgna, o de 'na strütüra de chèl tìpo lé. Le gimnospèrme i è eterosporèe ciè le fa sö dèle microspòre (mascc) che le se svelöpa 'ndèl granì de pòlen e macrospore (fèmine) che le rèsta déter endèl òvulo. Dòpo la fecondasiù se svelöpa 'n embriù che, 'nsèma co le cèlule de l'òvulo, le se trasfurmarà 'ndèn granì de somésa (sporòfita).

Endèn quac càzi, (per ezèmpe, endèl zèner Gingko o 'ndèl musignì) el còno el se sèra del töt entùren al granì de somésa, e 'l vé a furmà 'n cuntenidùr carnùs che sömèa 'n fröt, ma apò a 'n chèsti càzi la somésa 'n urìgin l'è nüda e l'è dòpo de la fecondasiù de l'òvulo che la vé a troàs endèn contenidùr seràt. L'è mìa apropriàt parlà de fröt per chèste strötüre perchè l'ontogènezi l'è töta diferènta.

Le Gimnospèrme e le Angiospèrme i è i ünic ensème de piànte che fa sö 'na somésa e mìa dèle spòre sèmplici; per chèsta rizù le vé reünìde 'ndèle Spermatòfite (piànte che fa sö la somésa).