Back Болгариа Abkhazian Bulgaria ACE Булгарие ADY Bulgarye Afrikaans Bulgarien ALS ቡልጋሪያ Amharic Bulgaria AMI Bulgaria AN Pulgaraland ANG Buligaria ANN
| Repubblika tal-Bulgarija Република България |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Innu nazzjonali: Unity makes strength
(Ingliż) Unità tagħmel il-Qawwa |
||||||
 Pożizzjoni tal-Bulgarija (aħdar skur)
– fil-kontinent Ewropew (aħdar ċar u aħdar skur) – fl-Unjoni Ewropea (aħdar ċar) |
||||||
| Belt kapitali (u l-ikbar belt) | Sofija 42°41′N 26°19′E / 42.683°N 26.317°E
| |||||
| Lingwi uffiċjali | Bulgaru | |||||
| Gruppi etniċi | Bulgari | |||||
| Gvern | Unitarja Parlamentari Repubblika | |||||
| - | President | Rumen Radev (Румен Радев) | ||||
| - | Viċi President | Iliana Iotova (Илияна Йотова) | ||||
| - | Prim Ministru | Stefan Yanev (Стефан Янев) | ||||
| Indipendenza | ||||||
| - | L-Ewwel Imperu Bulgaru | 681 | ||||
| - | It-Tieni Imperu Bulgaru | 1185 | ||||
| - | Stat modern | 1918–1938 | ||||
| - | Prinċipat tal-Bulgarija | 19 ta Frar, 1878 | ||||
| - | Indipendenza | 22 ta Settembru, 1908 | ||||
| Sħubija fl-UE | 1 ta' Jannar, 2007 | |||||
| Erja | ||||||
| - | Total | 110,994 km2 (105) 42,823 mil kwadru |
||||
| - | Ilma (%) | 0.3 | ||||
| Popolazzjoni | ||||||
| - | stima tal-2011 | 7,364,570 (98) | ||||
| - | ċensiment tal-/ | / | ||||
| - | Densità | 66.2/km2 (139) 171/mili kwadri |
||||
| PGD (PSX) | stima tal-2012 | |||||
| - | Total | $101.035 biljun (66) | ||||
| - | Per capita | $13,789 (69) | ||||
| PGD (nominali) | stima tal-2012 | |||||
| - | Total | $53.545 biljun (72) | ||||
| - | Per capita | $7,308 (76) | ||||
| IŻU (2011) | ▲ 0.771 (għoli) (55) | |||||
| Valuta | Lev (BGN) |
|||||
| Żona tal-ħin | EET (UTC+2) | |||||
| Kodiċi telefoniku | 359 | |||||
| TLD tal-internet | .bg | |||||
Il-Bulgarija (Bulgaru: България, IPA: [bɤ̞ɫɡarijɐ]), uffiċjalment ir-Repubblika tal-Bulgarija, huwa pajjiż li jinsab fl-Ewropa tax-Xlokk. Dan huwa mdawwar bir-Rumanija fit-Tramuntana, is-Serbja u l-Maċedonja ta' Fuq fil-Punent, il-Greċja u t-Turkija fin-Nofsinhar u l-Baħar l-Iswed fil-Lvant. B'territorju ta' 110,994 kilometru kwadru (42,855 mi kw), il-Bulgarija hija l-14-il l-akbar pajjiż fl-Ewropa. Il-qagħda tagħha jagħmilha salib it-toroq storiku għaċ-ċiviltajiet differenti u għalhekk insibu hemm xi xogħol tal-metall, oġġetti reliġjużi u kulturali mill-aktar bikrija fid-dinja
Waħda mill-ewwel soċjetajiet fl-artijiet tal-Bulgarija tal-lum kienet il-kultura Karanovo (6,500 QK). Fis-6 sat-3 seklu QK, ir-reġjun kien kamp ta' battalja għat-Traċi, Persjani, Ċelti u Maċedonjani tal-qedem; L-istabbiltà waslet meta l-Imperu Ruman rebaħ ir-reġjun fis-sena 45 AD Wara li l-istat Ruman maqsum, reġgħu bdew l-invażjonijiet tribali fir-reġjun. Madwar is-6 seklu, dawn it-territorji ġew ikkolonizzati mill-ewwel Slavi. Il-Bulgari, immexxija minn Asparuh, attakkaw mill-artijiet tal-Bulgarija l-Kbira l-Qadima u invadew il-Balkani b'mod permanenti lejn l-aħħar tas-seklu 7. Huma stabbilixxew l-Ewwel Imperu Bulgaru, rikonoxxut b'rebħa permezz ta' trattat fis-sena 681 AD mill-Imperu Biżantin. Huwa ddomina l-biċċa l-kbira tal-Balkani u influwenza b'mod sinifikanti l-kulturi Slavi billi żviluppa l-iskrittura Ċirillika. L-Ewwel Imperu Bulgaru dam sal-bidu tas-seklu 11, meta l-imperatur Biżantin Bażilju II rebaħ u żarmah. Rewwixta Bulgara ta' suċċess fl-1185 stabbilixxiet it-Tieni Imperu Bulgaru, li laħaq il-quċċata tiegħu taħt ir-renju ta' Ivan Asen II (1218-1241). Wara bosta gwerer ħorox u ġlied fewdali, l-imperu ddiżintegra u fl-1396 waqa’ taħt il-ħakma Ottomana għal kważi ħames sekli.
Il-Gwerra Russo-Torka tal-1877-78 wasslet għall-formazzjoni tat-tielet u l-istat attwali Bulgaru, li ddikjara l-indipendenza mill-Imperu Ottoman fl-1908. Ħafna Bulgari etniċi tħallew barra mill-fruntieri tan-nazzjon il-ġdid, li qajjem sentimenti irredentisti li wasslu għal diversi kunflitti mal-ġirien tagħha u alleanzi mal-Ġermanja fiż-żewġ gwerer dinjija. Fl-1946, il-Bulgarija daħlet taħt il-Blokk tal-Lvant immexxi mis-Sovjetika u saret stat soċjalista. Il-Partit Komunista fil-gvern ċeda l-monopolju tiegħu fuq il-poter wara r-rivoluzzjonijiet tal-1989 u ppermetta elezzjonijiet multipartiti. Il-Bulgarija aktar tard saret demokrazija u ekonomija tas-suq. Minn meta adottat kostituzzjoni demokratika fl-1991, il-Bulgarija kienet repubblika parlamentari unitarja magħmula minn 28 provinċja, bi grad għoli ta' ċentralizzazzjoni politika, amministrattiva u ekonomika.
Il-Bulgarija għandha ekonomija bi dħul għoli. L-ekonomija tas-suq tagħha hija parti mis-Suq Uniku Ewropew u hija bbażata prinċipalment fuq is-servizzi, segwita mill-industrija (speċjalment il-bini tal-magni u t-tħaffir fil-minjieri) u l-agrikoltura. Il-pajjiż jiffaċċja kriżi demografika; il-popolazzjoni tagħha laħqet il-quċċata ta' 9 miljuni fl-1989 u minn dakinhar naqset għal inqas minn 6.4 miljuni fl-2024. Il-Bulgarija hija membru tal-Unjoni Ewropea, taż-Żona Schengen, tan-NATO u tal-Kunsill tal-Ewropa. Huwa wkoll membru fundatur tal-OSKE u kellu siġġu fil-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti tliet darbiet.