Renju Unit

Għal użi oħra, ara Renju Unit (diżambigwazzjoni)

Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta' Fuq United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
Innu nazzjonali: God Save the Queen Alla Salva r-Reġina
Belt kapitali (u l-ikbar belt)		Londra 51°30′N 0°7′W / 51.5°N 0.117°W / 51.5; -0.117
Lingwi uffiċjali		Ingliż
Lingwi reġjonali rikonoxxuti		Galliż · Irlandiż · Ingliż-Skoċċiż ta' Ulster · Ingliż-Skoċċiż · Gaeliku Skoċċiż · Gaeliku Korniku
Gruppi etniċi (2001)		85.67% Brittanniċi Bojod, 6.47% Bojod Oħrajn, 4.00% Ażjatiċi min-Nofsinhar, 2.00% Suwed, 1.20% Razza Mħallta, 0.80% Ażjatiċi tal-Lvant u Oħrajn
Gvern		Monarkija kostituzzjonali parlamentari unitarja
-	Monarkija	Karlu III
-	Prim Ministru	Keir Starmer
Indipendenza mir-Renju Unit
-	Atti tal-Unjoni 1707	1 ta' Mejju 1707
-	Atti tal-Unjoni 1800	1 ta' Jannar 1801
-	Trattat Anglo-Irlandiż	6 ta' Diċembru 1922
-	Sbuħija fl-Unjoni Ewropea	1 ta' Jannar 1973
Sħubija fl-UE		1 ta' Jannar, 1973
Erja
-	Total	243,610 km2 (80) 94,060 mil kwadru
-	Ilma (%)	1.34
Popolazzjoni
-	ċensiment tal-2011	63,181,775[1]
-	Densità	255.6/km2 (51) 661.9/mili kwadri
PGD (PSX)		stima tal-2012
-	Total	$2.316 triljun[2] (8)
-	Per capita	$36,728[2]
PGD (nominali)		stima tal-2012
-	Total	$2.434 triljun[2] (6)
-	Per capita	$38,591[2]
IŻU (2011)		0.875[3] (għoli ħafna) (26)
Valuta		Lira sterlina (GBP)
Żona tal-ħin		GMT (UTC+0)
Kodiċi telefoniku		+44
TLD tal-internet		.uk

Ir-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta' Fuq, aktar magħrufa bħala Ir-Renju Unit ^[4] huwa pajjiż ^[5][6] sovran li jinsab fil-Majjistral tal-Ewropa ħdejn l-Ewropa Kontinentali. Ir-Renju Unit jinkludi l-gżira tal-Gran Brittanja u l-parti tal-Grigal tal-gżira tal-Irlanda u ħafna gżejjer żgħar oħra. L-Irlanda ta' Fuq hija l-unika parti tar-Renju Unit li għandha fruntieri ma' pajjiż barra mir-Renju Unit. L-Irlanda ta' Fuq taqsam il-gżira tal-Majjistral mar-Repubblika tal-Irlanda. Ir-Renju Unit huwa imdawwar mill-Oċean Atlantiku, il-Baħar ta' Fuq, il-Fliegu tal-Manika, il-Baħar Ċeltik u l-Baħar Irlandiż. L-ikbar gżira, il-Gran Brittanja għandha aċċess għal Franza permezz ta' kanal taħt il-Manika.

Ir-Renju Unit huwa unjoni^[7][8] ta' erba' pajjiżi kostitwenti: l-Ingilterra, l-Irlanda ta' Fuq, l-Iskozja u Wales. Ir-Renju Unit huwa gvernat permezz ta' sistema parlamentari, bi gvern ċentrali li jinsab f'Londra, il-belt kapitali, u b'monarkija kostituzzjonali bir-Re Karlu III bħala l-kap tal-istat. Il-Gżejjer tal-Kanal u l-Gżira ta' Man huma Dipendenzi tal-Kuruna u mhumiex parti mir-Renju Unit, imma jiffurmaw tip ta' federazzjoni aktar indipendenti mill-pajjiżi l-oħra.^[9] Ir-Renju Unit għandu erbatax-il territorju barra l-pajjiż,^[10] li kollha kienu parti mill-Imperu Brittanniku, li fl-aqwa tiegħu kellu taħtu kważi kwart tad-dinja, u għalhekk kien l-akbar imperu fl-istorja. L-influwenza diretta tiegħu nistgħu narawha fil-lingwa u l-kulturi tal-istati tal-Kanada, l-Awstralja, New Zealand, l-Indja, il-Pakistan, l-Afrika t'Isfel, Singapor, l-Istati Uniti u ħafna pajjizi oħra. Ir-Reġina Eliżabetta II għadha l-kap tal-Commonwealth tan-Nazzjonijiet u kap tas-Saltniet fil-Commonwealth.

Ir-Renju Unit huwa pajjiż żviluppat, bil-ħames (PGD nominali) jew is-sitt (PGD PPA) l-akbar ekonomija tad-dinja. Kien l-ewwel pajjiż industrijalizzat fid-dinja u l-ikbar potenz fid-dinja matul is-seklu dsatax u kmieni fis-seklu għoxrin, imma d-dannu ta' żewġ gwerer dinjija u d-deterjorazzjoni tal-Imperu Brittanniku fl-aħħar tas-seklu għoxrin ħallew effett kbir fuq il-pajjiż u b'hekk ma baqax l-akbar potenza fl-affarijiet globali. Madankollu r-Renju Unit għad għandu influwenza ekonomika, kulturali, militari u politika qawwija u hu qawwa nukleari bit-tieni jew it-tielet l-ikbar infieq fuq id-difiża fid-dinja. Ir-Renju Unit għandu siġġu permanenti fil-Kunsill tas-Sigurtà tal-Ġnus Magħquda, u hu membru tal-G8, NATO, WTO, l-Unjoni Ewropea u l-Commonwealth tan-Nazzjonijiet.

Ir-Renju Unit għandu 499 km mal-Irlanda permezz tal-Irlanda ta' Fuq u qasam fruntiera ma' Ċipru mill-1960 permezz tal-bażijiet Brittaniċi ta' Akrotiri (48 km) u Dhekelia (108 km).

Il-Gran Brittanja hija t-tielet l-aktar gżira popolata fid-dinja (u l-aktar popolata fl-Ewropa) b'66 miljun ruħ. L-Gżira ta' Usnt fil-Gżejjer Shetland (Iskozja) hija l-aktar gżira fit-Tramuntana tar-Renju Unit.

L-Imperu Brittaniku sar l-akbar Imperu fid-dinja f'termini ta' territorju u l-firxa massima tiegħu kienet fl-1920 meta kkontrolla 35.5 miljun kilometru kwadru fl-Asja, l-Ewropa, l-Amerika, l-Oċeanja u l-Afrika), Il-paragun bejn l-Imperu Mongol u l-Mongolja attwali 2443 kilometru kwadru, tista' tiġi osservata differenza ta' 99.31%.

1. ^ "2011 UK censuses". Office for National Statistics (bl-Ingliż). Miġbur 2012-12-17.
2. ^ ^{a b ċ d} "Report for Selected Countries and Subjects - United Kingdom" (bl-Ingliż). International Monetary Fund. 2012. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-01-17.
3. ^ Human Development Report 2011 - Sustainability and Equity: A Better Future for All (PDF) (Rapport) (bl-Ingliż). United Nations Development Program. 2011. pp. 127–130. ISBN 9780230363311. Miġbur 2013-03-14.
4. ^ Ara Gżejjer Brittaniċi (terminoloġija)
5. ^ Prestwich, Michael Charles. "United Kingdom". Britannica (bl-Ingliż).
6. ^ "Countries within a country". 10 Downing Street (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2005-02-11.
7. ^ Macwhirter, Iain (2008-01-10). "The break-up of the union now appears inevitable" (bl-Ingliż). The Guardian.
8. ^ Enright, Simon (2007-01-16). "An Act of Disunion" (bl-Ingliż). BBC.
9. ^ "Key facts about the United Kingdom". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-10-03. Miġbur 2008-07-01.
10. ^ "FCO global network" (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2008-04-06. Miġbur 2008-07-01.