De bogomielen waren de eerste van een aantal religieuze bewegingen in Europa die ontstonden in de periode vanaf midden tiende tot in de vijftiende eeuw die een dualistische geloofsopvatting hadden. Deze bewegingen verzetten zich sterk tegen de dogmatiek en het leergezag van de katholieke kerken. Dat gold na het Schisma van 1054 voor zowel de Kerk van Rome als die van Constantinopel. Twee van die bewegingen ontwikkelden zich tot georganiseerde kerkgenootschappen. Naast de bogomielen waren dat de katharen.
De beweging ontstond in Bulgarije. In het Oudslavisch heeft bogomiel de betekenis van door God geliefd te vergelijken met het Griekse theofilos, (die God liefheeft). Het is mogelijk dat iemand met de naam Bogomil de stichter van de beweging is geweest. Het is echter ook mogelijk dat eerst de gelovigen zichzelf benoemden als door God geliefden en pas in een later stadium een kennelijk belangrijke leraar uit de beginperiode aangeduid ging worden met de naam Bogomil.