Burgerlijk nationalisme

Burgerlijk nationalisme, ook bekend als ook burgerschapsnationalisme, civiel nationalisme, democratisch nationalisme en liberaal nationalisme, is een vorm van nationalisme dat zich richt op traditionele liberale waarden zoals vrijheid, tolerantie, gelijkheid en individuele rechten, en niet gebaseerd is op etnocentrisme. Burgernationalisten betogen vaak dat nationale identiteit belangrijk is omdat individuen het nodig hebben als een gedeeld aspect van hun identiteit om een zinvol en autonoom leven te leiden. Ze stellen ook dat een democratisch geregeerde staat een nationale identiteit nodig heeft om goed te kunnen functioneren.

Dit soort nationalisme wordt vaak tegenover etnisch nationalisme geplaatst. Volgens Donald Ipperciel speelde burgerlijk nationalisme een belangrijke rol in de ontwikkeling van moderne constitutionele en democratische regeringsvormen, terwijl etnisch nationalisme vaker werd geassocieerd met autoritair bestuur en zelfs dictatuur. Toch benadrukt Umut Özkırımlı dat 'burgerlijke' naties net zo intolerant en wreed kunnen zijn als zogenaamde 'etnische' naties, verwijzend naar historische voorbeelden zoals de Jacobijnse vervolgingen in Frankrijk die door twintigste-eeuwse fascisten werden gebruikt.

Een burgerlijke natie is een politieke identiteit gebaseerd op gedeeld burgerschap binnen de staat. Ze definieert zichzelf niet door cultuur, maar door politieke instellingen en liberale principes die haar burgers beloven te handhaven. Het lidmaatschap van een burgerlijke natie staat open voor elke burger, ongeacht hun cultuur of etniciteit; zij die deze waarden delen, worden beschouwd als leden van de natie. Bijvoorbeeld, volgens artikel 66 van de Turkse grondwet, worden degenen die het Turkse staatsburgerschap verkrijgen beschouwd als een "Turk", zelfs als hun etniciteit niet Turks is.

In theorie heeft een burgerlijke natie of staat niet als doel de ene cultuur boven de andere te promoten. De Duitse filosoof Jürgen Habermas heeft betoogd dat immigranten naar een liberaal-democratische staat niet hoeven te assimileren in de gastcultuur, maar alleen de principes van de grondwet van het land (constitutioneel patriottisme) hoeven te accepteren.