Demissionair

Demissionair is een beginsel in het Nederlandse staatsrecht en heeft betrekking op de uitvoerende macht. Demissionair is een synoniem voor 'ontslagen van de opdracht' en duidt op de toestand waarin deze macht zich bevindt nadat zij haar ontslag heeft ingediend bij het staatshoofd.

Een minister of meer ministers of staatssecretarissen als individueel lid, of een kabinet als collectiviteit is demissionair indien deze niet langer het vertrouwen geniet van een meerderheid van de volksvertegenwoordiging in het parlement, de wetgevende macht, en als gevolg hiervan haar ontslag bij het staatshoofd heeft aangeboden, of vanaf het moment van Tweede Kamerverkiezingen. Het staatsrechtelijke gebruik is dat de koning(in) het ontslag in beraad houdt tot er een nieuwe regering is gevormd, zonodig nadat tussentijdse verkiezingen hebben plaatsgevonden, onder gelijktijdige verlening van de opdracht al datgene te blijven doen wat zij in het belang van het Koninkrijk noodzakelijk acht.^[1] Dat biedt de mogelijkheid dat de bestaande regering lopende zaken en dringende kwesties kan afhandelen en het land 'draaiende' kan houden. In de regel worden geen omstreden beleidsvoornemens in stemming gebracht. Welke onderwerpen als controversieel worden gezien, beslist de Tweede Kamer bij meerderheid.^[2][3] Het is goed gebruik om ook rekening te houden met de wens van een aanzienlijke minderheid vanuit de gedachte dat een vertrekkend kabinet niet haastig omstreden zaken hoort te regelen terwijl er wellicht geen steun meer voor is in de bevolking.

1. ↑ Minister-president Rutte biedt ontslag aan van kabinet. rijksoverheid.nl (7 juli 2023). Gearchiveerd op 9 juli 2023. Geraadpleegd op 8 juli 2023.
2. ↑ Hoe verklaart de Tweede Kamer onderwerpen controversieel?. www.tweedekamer.nl (9 juni 2024). Geraadpleegd op 9 juni 2024.
3. ↑ "Al die besluiten als demissionair kabinet, mag dat zomaar?", nrc.nl, 24-08-2021.