De Erziehungsroman (Duits; vertaald in het Nederlands: "opvoedingsroman") is een bepaald type roman waarin het opvoedingsproces (Erziehung) centraal staat. Als genre is de opvoedingsroman zeer nauw verwant aan de Bildungsroman en de Entwicklungsroman, het wordt ook wel als een nevenvorm hiervan gezien.[1] Aan de hand van voorbeelden wordt in een opvoedingsroman de opvoeding van meestal één persoon beschreven, met de pedagogische invloeden die deze persoon ondergaat.